Ərdoğan hakimiyyətdə qalsa, Türkiyədə çevriliş olacaqmı?

İyunun 24-də Türkiyədə keçiriləcək növbədənkəar seçkilərdən sonra uduzan tərəflərdən hansısa birinin çevriliş etmək ehtimalı yoxdur.

Bunu Sonxeber.az-a politoloq, beynəlxalq münasibətlər üzrə mütəxəssis Nəzakət Məmmədova sabah Türkiyədə keçiriləcək erkən seçkilərdən sonra ölkədə iğtişaşların baş vermə ehtimalını şərh edərkən deyib.

Ordu kimin tərəfini tutacaq?

O, fikrini onunla əsaslandırıb ki, seçkilərdə iştirak edənlər siyasi partiyalardır və onların da heç birinin sərəncamında silahlı qüvvələr, silahlı birləşmələr və ordu yoxdur: "Yəni müxalif partiyalarının belə bir imkanı yoxdur. Hazırda iqtidarda olan Ədalət və İnkişaf Partiyası (AKP) seçkilərdə uduzsa, müxalifətə keçəcək və ordu tabeçiliyindən çıxacaq. Nə iqtidarın, nə də müxalifət partiyalarının çevriliş etmək ehtimalı və imkanı yoxdur və bu, məntiqli olmazdı".

Çevriliş ehtimalı

Türkiyə tarixində bir sıra hərbi çevriliş olduğunu xatırladan politoloq qeyd edib ki, ölkədə hərbi çevrilişə sonuncu cəhd 2016-cı il iyulun 15-nə təsadüf edib: "Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan bir neçə dəfə deyib ki, ölkədə hərbi çevrilişə cəhd ehtımalı var. Lakin bunun seçkilər dövründə və ya ondan sonra baş vermə ehtimalı inandırıcı deyil, çətindir. Məhz prezident seçkiləri dövründə uduzan qüvvələrin çevriliş edəcəyi inandırıcı deyil".

İğtişaş törədənlər həbs olunacaqlar

R.T. Ərdoğanın hakimiyyətdə qalması halında Türkiyədə "türk baharı"nın olma ehtimalına toxunan N. Məmmədova istisna etməyib ki, seçkilərdə müxalifətin uduzacağı təqdirdə, tərəfdarlarını küçələrə çıxarmağa səsləyə bilər: "Lakin nəzərə almaq lazımdır ki, erkən seçkilər ölkədə tətbiq olunmuş fövqəladə vəziyyət rejimində keçirilir. Məhz AKP müxalifətin seçkilərdən sonra qarşıdurma yarada biləcəyini nəzərə alaraq fövqəladə vəziyyət rejimini uzadıb. Buna görə də seçkilərdən sonra iğtişaş, qarşıdurma törətmək istəyən qüvvələrin qarşısını təhlükəsizlik qüvvələri alacaq. Mümkün qarşıdurmalarda saxlanılanlar, həbs olunanlar olsa, bu, dövlətin təzyiqi kimi deyil, qanunu pozanların cəzalandırılması kimi qiymətləndiriləcək. Hesab etmirəm ki, "türk baharı" olacaq. Vəziyyət AKP-nin nəzarətindədir. AKP seçkilərə getməzdən qabaq bütün bu ehtimalları nəzərə alıb".

Ərdoğanın uduzması Türkiyənin imperializm iddialarına son qoyacaq

Onun sözlərinə görə, R. T. Ərdoğanın prezident seçkilərində uduzması Türkiyəni hazırki xarici siyasətindən, strategiyasından, böyük dövlət, imperiya keçmişini bərpa edərək Yaxın və Orta Şərqdə, eləcə də dünya siyasətində önəmli yer tutmağa çalışmaq yolundan dönməsi anlamına gələcək: "Türkiyə 70 ildir, 1923-cü ildə imzalanmış Lozanna sazişindən bəri dünyəvilik yolunu seçib. Amma R.T. Ərdoğan isə demokratiya dəyərlərini saxlamaqla dünyəviliklə yanaşı dini dəyərlərə üstünlük verərərək Türkiyəni təkcə Yaxın Şərq çərçivəsində bir dövlət kimi deyil, eyni zamanda müsəlman və türk dünyasını birləşdirərək onların lider dövlətinə çevirmək strategiyasını ortaya qoyub və bütün fəaliyyətini bu istiqamətdə aparır. Türkiyə Yaxın Şərq, Qafqaz, Mərkəzi Asiya, Şimali Afrika, Cənub-Şərqi Asiya, Balkan yarımadası regionlarını əhatə edən coğrafiyada liderliyini bərpa etmək niyyətindədir. R.T. Ərdoğanın seçkilərdə uduzması Türkiyənin hazırki həyata keçirməyə çalışdığı Osmanlı ənənələri və imperiya iddialarından vaz keçməsinə, ölkənin yenidən öz sərhədləri çərçivəsinə çəkilməsinə, Atatürkün qoyduğu prinsiplər əsasında yaşamasına gətirib çıxaracaq. Türkiyə dünyəvi və türkçülük siyasətilə özünün indiki sərhədlərindən kənara yayıla bilməz. Türkiyəyə I Dünya müharibəsindən və Osmanlının çöküşündən sonra bu yol cizilmişdi. Lakin Ərdoğan bunlardan imtina edərək imperializm, neoosmanizm iddialarını otaya qoydu. Onun uduzması bu ambisiaların üstündən xətt çəkəcək, Türkiyə yenə də böyük dövlətlərini istədiyi və nəzərdə tutduğu siyasəti yeridəcək. Bu da Qərblə, ABŞ-la ittifaq, NATO-nun tərkibində qalma, Rusiya və İrandan uzaqlaşma deməkdir".

AKP buna getdisə, deməli bildiyi bir şeylər var

Politoloqun fikrincə, AKP məğlub olacağını bilsəydi, növbədənkənar seçkilərə getməzdi: "Partiya bütün hesabları aparıb. Əgər AKP buna getdisə, deməli bildiyi bir şeylər var. Seçkilərin keçirilmə istəyi planlı şəkildə oldu. "Halkbank"da əməliyyatlar keçirildi, Türkiyə Silahlı Qüvvələri Suriyanın Afrin bölgəsinə girdi, "Doğan" mediasının alındı, fövqəladə vəziyyət rejimi uzadıldı. Bunlar göstərir ki, AKP seçkilərə planlaşdırılmış şəkildə getdi. Yəni Ərdoğan uduzacağı seçkiyə getməzdi. Seçkilərdə AKP və Ərdoğanın qalib gəlməsi qaçılmazdır. Lakin Ərdoğanın prezident seçkilərində birinci və ya ikinci turda qalib gəlməsi məsələsi açıq qalır. AKP-MHP ittifaqı səslərin 51 faizini , CHP, "İYİ Parti", "Səadət" partiyasının isə 49 faizini toplayacağı ehtimal olunur. Ərdoğanın Türkiyə Prezidenti seçilməsini ən doğru addım hesab edirəm. Çünki o, Türkiyəni böyük dövlətə çevirmək və ona layiq yeri tutmasını istəyir. Tarixən hökmranlıq etdiyi, sıx mədəni, iqtisadi əlaqələri olduğu coğrafiyada liderliyini qaytarmaq planını həyata keçirir. Ərdoğanın hakimiyyətdə qalması türk və müsəlman dünyasına birlik və inkişaf vəd edir".

Müxalifətin vədləri

N. Məmmədova müxalifətin seçkiqabağı vədlərini inandırıcı hesab etmir: "Müxalifət bu vədləri hakimiyyətə gəlsə, çətin ki, qısa müddətə icra edə bilsin. Türkiyənin üzləşdiyi problemlər AKP-nin uğursuz siyasət aparmasından qaynaqlanmır, müstəqil siyasət yürütməsinin nəticəsidir. Əgər müxalifət vədlərini yerinə yetirəcəksə, bu, müstəqil siyasətdən uzaqlaşması hesabına başa gələ bilər".

Məftun Salmanov

Telegramda izləyin

instagramda izləyin