"Bizim kitablar dövrün tələblərinə uyğun deyil" - Ekspert

Xəbər verdiyimiz kimi, Milli Məclisin Elm və təhsil komitəsinin iclasında çıxış edən komitə sədri İsa Həbibbəyli Azərbaycanda ali məktəb dərsliklərində problemlər olduğunu qeyd edib. Xüsusən təbiət elmləri, riyaziyyat sahəsində tərcümə edilmiş, köhnəlmiş ədəbiyyatlardan istifadə olunur.Onun sözlərinə görə, orta məktəb dərsliklərinin hazırlanması ilə bağlı mühüm nailiyyətlər əldə edilib.Amma ali məktəb dərsliklərində problemlər var.

Keçdikləri fənnə uyğun kitab tapa bilməyən tələbələr də vəziyyətdən daim şikayət ediblər. Sorğu zamanında bunun bir daha şahidi oluruq.

3-cü kurs tələbəsi Xanım Əmiraslanova: "Hər bir tələbə kimi mən də dərslik problemi ilə qarşılaşmışam. 1-ci kursda oxuyanda imtahanlara hazırlaşmaq üçün kitab lazım olurdu. Kitabxanada isə ya tapa bilmirdim, ya da vermirdilər. İndi daha lazım olan hər şeyi internet vaistəsi ilə əldə edirəm".

Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universtetinin tələbəsi Vüqar Qurbanov da kitabxanadan bəzən kitab tapa bilmir: "Tapdıqlarım da adətən kiril əlifbasında olan kitablar olur. Düzdü kiril əlifbasında rahatlıqla oxuya bilirəm. Lakin qavramaq çətin olur".

Hülya Məmmədova təhsil aldığı ali məktəbdə müəllimlərin mühazirə mətnlərindən istifadə etdiklərini deyir.

Onun sözlərinə görə, müəllimlər ədəbiyyat siyahısı kimi dərsliklərin adını yazdırırlar: "Amma tələbələr mühazirələrlə kifayətlənirlər. Səbəb isə həmin dərsliklərin çox çətin tapılmasıdır. Ya tapılmır, ya da ki, olan materiallar rus dilindədir. Rus dilində olan dərsliklərin tərcüməsində problem olduğundan yetərli məlumatı əldə edə bilmirik".

Məsələ ilə bağlı təhsil eksperti Kamran Əsədov Sonxeber.az-a açıqlamasında deyir ki, qanunvericiliyə görə tədris planında göstərilən fənlər üzrə müvafiq sahələrə uyğun mütəxəssis alimlər tərəfindən ali təhsil müəssisələri tələbələri üçün dərsliklər hazırlanmalıdır: "İstər orta məktəb dərslikləri, istərsə də ali məktəb dərslikləri sovet dönəmində hazırlanan dərsliklərdir. SSRİ Pedaqoji Elmlər Akademiyası tərəfindən hazırlanan kitablardan istifadə olunurdu. Yəni bu kitablar sırf pedaqoji elmlər üçün hazırlanırdı. Sadəcə olaraq biz bu dərsliklərin tərcümə olunmuş variantından istifadə edirdik. Sovet dövrü keçdikdən sonra öz dərsliklərimizi yaratmağa başladıq. Yeni dərsliklər yaratmaq sahəsində də ölkəmizdə təcrübə demək olar ki, yox idi. Həmişə hazır alıb, tərcümə edirdik. Ona görə də bu gün dərslik məsələsi bizim üçün problemli məsələyə çevrilib".

Ekspertin sözlərinə görə, Boloniya sisteminə qoşulmuş ölkələrdə dərslik problemi olmamalıdır: "Ancaq bizdə bu məsələnin problemli olması hamıya aydındır. Boloniya sisteminin əsas maddələrindən biri təhsil müəssisələrinin tədris-təlim materialları ilə təmin olunmasıdır. Universitetlərin kitabxanaları da əvvəlki kimi deyil. Ona görə də tələbələr çıxılmaz vəziyyətdə qalırlar. Müəllim tələbəyə tapşırıq verir, deyir ki, məlumatı hardan tapırsan tap. Ona görə də tələbələrin problemi artır. Bu gün bizdə orta məktəb dərslikləri ali məktəb dərsliklərinin ixtisar olunmuş formasıdır. Görün vəziyyət nə həddə çatıb. Magistraturanın dərslikləri bakalavr üçün olan dərsliklərlə eynidir. Sadəcə bəzi xırda dəyişikliklər var. Dərslik problemi maddi vəsait çatışmazlığından yaranır".

Kamran Əsədovun sözlərinə görə ,kitabların qiyməti olduqca bahadır: "Cəmiyyətdə birmənalı olaraq bunu yalnız bir tərəfin- kitab satışı ilə məşğul olan şəxslərin, hansısa müəssisənin üzərinə atırlar. Bu isə heç də düz deyil. Kitabın qiymətinə təsir edən iqtisadi amillər incələnsə, mənzərə daha aydın olar, deyə düşünürəm. Tutaq ki, kağız ölkəmizə xaricdən gətirilirsə və gömrükdə rüsum ödəmələrindən başqa, hansısa "amil"lər də "iştirak edirsə", bu, nəşriyyatın xərclərinə təsirsiz ötüşmür. Nəşriyyatın digər zəruru xərcləri formalaşarkən dırnaqlı, dırnaqsız hansısa amillər qiymətləndirməyə təsir edir - bunu nəşriyyatçılar daha yaxşı bilər".
Bundan əlavə, ekspert onu da qeyd edib ki, Azərbaycan yeganə ölkədir ki, kitablar üzərində ƏDV (Əlavə Dəyər Vergisi) 18 faizdir:"Gürcüstanda da ƏDV kitablar üzərindən götürülüb. Hətta Türkiyədə bu, 8 faiz idi, onu da götürdülər. Avropa ölkələrində də 7 faiz müəyyən olunub. Azərbaycanda hətta kitabların statistikası belə aparılmır. Bu kitaba münasibətin göstəricisidir. Belarusda kitab mağazalarından icarə haqqı belə alınmır. Çünki fikirləşirlər ki, kitab olmasa savadsızlıq baş alıb gedəcək. Amma əsas çatışmazlığı xalq kitabxanalarının olmaması ilə əlaqələndirirəm. Onsuz da qiymətindən asılı olmayaraq, Bakıda satılan kitab mağazalarında çeşidlilik tapmaq çətindir".

Kamran Əsədov hal-hazırda bu istiqamətdə heç bir işin həyata keçirilmədiyini bildirib: "Problemin həlli üçün ən azı xarici ölkə universitetlərinin elektoron kitabxanalardan istifadə etmək lazımdır.Çünki bizim kitablar dövrün tələblərinə uyğun deyil. Qısa müddətdə ən vacib beynəlxalq əhəmiyyətli kitablar tərcümə edilməlidir".

Lamiyə Məmmədova

Telegramda izləyin

instagramda izləyin