"SEPAH-ın daxilində ali rəhbərə qarşı narazılıq elə də ciddi inkişaf edə bilməz"-RƏY

Tehranda yüzlərlə tələbə hakimiyyətin səhvən Ukrayna təyyarəsini vurduğunu etiraz etməsindən sonra hökumətə qarşı etiraz aksiyası keçirib. Onlar İranın ali dini lideri Ayətullah Əli Xameneinin istefasını tələb ediblər.
Mövzu ilə bağlı politoloq Mübariz Əhmədoğlu Sonxeber.az-a danışıb. O, bildirib ki, İranda əhalinin kütləvi aktivliyinin əsas problemi budur ki, yerli xalq hökumətə dəstək adı ilə küçələrə çıxır amma qəflətən mövqeyini dəyişir:

"Bununla bağlı İranın müasir tarixində bir hadisəni demək istəyirəm. 2009-cu ildə İranda prezident seçkiləri keçirildi və əhali seçkilərin nəticələrinə etiraz etdi. Eyni zamanda iranlı müxalifət lideri Mehdi Kərrubi özünə böyük bir dəstək yığdı. Həmin il dekabrın 9-u Aşura günündə əhali Aşurə qeyd etməyə çıxdığı vaxt qəflətən hamı anti-hökumət şüarları səsləndirməyə başladılar. Bu dəfə də əhalinin Əli Xameneiə qarşı istefa şüarı çağırışı, vaxtı ilə prezidentliyə namizəd olmuş Mehdi Kərrubinin həmin o etiraz aksiyasında olmasının nəticəsidir. Çünki, Mehdi Kərrubi İranda çox yüksək vəzifədə olub. Hətta Xamenei ilə çox yaxın olub amma sonradan o həbs edilib. Mehdi Kərrubinin fikrincə Xamenei ona rəhm etməli idi amma əksinə, onu həbs etdirdi. Kərrubinin fikrincə özü Mahmud Əhmədinejaddan ağıllı və savadlı adamdır, Xamenei Əhmədinejadı yox, Kərrubini müdafiə etməli idi. Kərrubi orada olduğuna görə Xameneinin əleyhinə şüarlar səsləndirə bilirdi. Ümumiyyətlə İranda real hakimiyyət dini liderin əlindədir. Orada İran prezidenti Həsən Ruhaninin bir nazir qədər səlahiyyəti yoxdur. Ona görə də əhali əvvəl ayrı-ayrı məmurlardan, nazirlərdən narazılıq edirdi. Sonra prezidentdən narazılıq etməyə başladılar. Amma başa düşdülər ki, prezidentlik də bir şey yoxdur. İranda son dövrlərdə narazılığın böyük əksəriyyəti din xadimlərinə və xüsusən dini liderə qarşıdır. Burada əhalinin əsas tələbi ondan ibarətdir ki, ölkəyə gələn pul Suriyada, Liviyada, İraqda gedən müharibələrə deyil, əhalinin rifah halının yaxşılaşdırılmasına xərclənsin. Prezident Həsən Ruhaninin hər hansı bir ölkəyə pul vermək iqtidarı yoxdur, yəni ölkənin əsas qərarlarını məhz İranın dini lideri Əli Xamenei verir. Ona görə də bütün neqativlər Xameneinin üzərinə fokuslanıb.
Onu da qeyd edim ki, bu dəqiqə SEPAH tam Xameneiyə tabedir. Çünki, Xamenei SEPAH-a çox arxayındır. Amma indi bəlli olur ki, SEPAH-da ən xırda dərəcədə peşəkarlıq çatışmır. Yəni, faktiki olaraq Ukrayna təyyarəsinin vurulması İran üçün təkcə rüsvayçılıq deyil, həm də İran hərbisinin çox aşağı səviyyədə olduğunu və yüksək səviyyədə mütəxəssislərin olmadığını göstərdi. Gələcəkdə Xamenei SEPAH rəhbərliyinin qarşısına tələblər qoyacaq və bu da komandanlıq arasında narazılıq yarada bilər. Amma Xameneinin silahlı qüvvələrdə çox böyük dayağı var, SEPAH-da da bunu bilirlər. Yəni heç kəs Xameneiə qarşı silah çevirə bilməz. Çünki İranın Silahlı Qüvvələrinin qərərgah rəisi, bütün silahlı qüvvələri koordinasiya edən şəxs Məhəmməd Bageridir ki, o da Xameneinin çox yaxın həmyerlisidir. Onların hər ikisi də təbrizlidir. Eyni zamanda Məhəmməd Bageri tam olaraq Xameneiə sadiqdir. Ona görə də SEPAH-ın daxilində ali rəhbərə qarşı narazılıq elə də ciddi inkişaf edə bilməz.
Hadisələr arasında Britaniya səfirinin tutulmasını şərh etsək deyə bilərik ki, Britaniya səfiri o qədər sadəlöv deyil ki, etirazçıların arasına qoşulsun. Ola bilər Britaniya səfiri elə başa düşüb ki, orada Qasım Süleymani tərəfdarlarının anım aksiyasıdır və sadəcə izləməkdən ötrü gedə bilər. Yəni Britaniya səfiri etiraz aksiyasına getməsi heç bir halda ağıla batan deyil. Çünki onun bir-iki aksiyaçı ilə söhbət etməsi kimə nə fayda verə bilər? Həmçinin Britaniya tərəfindən yayılan məlumata görə onun evi və səfirliyin özü Əmir Kəbir universitetinə yaxın ərazidə yerləşir. Sadəcə həmin anda o, düküna daxil olub ki, evi üçün nəsə alsın. İran tərəfi də səfirin küçədə olmasından istifadə edərək ona qarşı hücum təşkil edib. Bilirsiniz ki, İranda Amerika, Avropa ölkələrinin səfirliklərinə hücum çox yüksək dəyərləndirilir. Əhalinin ayrı-ayrı qrupu maraqlıdır ki, səfirliklərə hücum eləsin. Yəni, hər hansı bir səfirliyə hücum çox böyük şan-şöhrət, maliyə gətirir. İranda Avropa ölkələrinin, Qərb ölkələrinin səfirliklərinə hücum çox böyük maliyə və şan-şöhrət mənbəyidir. Bəs Qasım Süleymanini Amerika niyə öldürdü? Çünki Qasım Süleymani Amerikanın İraqdakı səfirliyini partlatmağa girmişdi. Yəni Qasım Süleymani də səfirlik dağıtmağa cəhd edirdi və ona görə də onu öldürdülər. İranda əhalinin ən yüksək şan-şöhrət nöqtəsi hər hansı bir səfiri öldürməkdir. Çünki, 1979-cu ildə İranda İslam İnqilabı baş tutan kimi ilk addım ABŞ-ın İrandakı səfirliyini tutmaq oldu. İndinin özündə də o səfirliyi tutan insanlar İranda ən hörmətli, ən imkanlı adamlardır".

Fəridə Ağazadə

Telegramda izləyin

instagramda izləyin