"Qafqazda ikinci erməni dövlətinin yaradılmasına heç bir ehtiyac yoxdur"-RƏY
1923-cü il iyulun 7-də Azərbaycan SSR Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinin dekreti ilə Azərbaycanın tərkibində Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti (DQMV) yaradıldı. Bu qərarla Dağlıq Qarabağın Azərbaycanın ərazisi olduğu təsbit olunsa da, perspektivdə muxtar vilayətdə erməni separatizminin yenidən baş qaldırmasının əsası qoyuldu. Bu qərar həmçinin tarixi ədalətsizliyin təsdiqi idi, çünki Dağlıq Qarabağda ermənilərə müxtariyyətin verilməsi müqabilində Ermənistan SSR-in ərazisində yaşayan yerli, azərbaycanlı əhali üçün analoji muxtar qurum yaradılmadı.
1980-ci illərin sonunda Azərbaycana qarşı erməni təcavüzünün yeni mərhələsi başlayandan sonra DQMV-də erməni separatizminin qarşısını almaq məqsədilə Azərbaycan Respublikası Ali Soveti 1991-ci il noyabrın 26-da DQMV inzibati ərazi vahidini ləğv etdi. Hal-hazırda ATƏT-in Minsk qrupu həmsədrlərinin vasitəçiliyi ilə Azərbaycan Respublikasının ərazi bütövlüyünün bərpa edilməsi, ərazilərimizin erməni işğalı nəticəsində formalaşan status-kvonun dəyişilməsinə yönələn sülh danışıqları prosesi davam etməkdədir. Azərbaycanın sülh prosesindəki səyləri işğal edilmiş ərazilərdən Ermənistan silahlı qüvvələrinin çıxarılması, qaçqınlar və məcburi köçkünlərin doğma yerlərinə qayıtması, Dağlıq Qarabağa Azərbaycan dövlətinin tərkibində yüksək özünüidarə statusunun verilməsinə yönəlib.
Mövzu ilə bağlı Sonxeber.az- a politoloq Nəzakət Məmmədova danışıb:
"Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti keçmiş SSRİ tərkibində etnik əsaslarla yaradılmış respublika idi. Bu SSRİ rəhbərliyinin yol verdiyi səhv idi. Çünki etnik əsaslarla yaradılan inzibati ərazi vahidləri hər zaman münaqişə üçün əsas olur, problem yaranır. Məhz buna görə də SSRİ- nin bu addımı səhv hesab edilməlidir. SSRİ- nin parçalanması prosesi həmin etnik muxtar vilayətlərdə baş qaldıran münaqişələrlə bağlı idi. Azərbaycanın ərazisində də təəssüf ki, belə hal baş verdi. Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti yaradıldı və bunun özü çox böyük səhv idi. Azərbaycan unitar dövlətdir, onun tərkibində belə muxtar vilayətin olması arzu olunan deyildi. Gördüyümüz kimi hələ də münaqişə həll yolunu tapmayıb. Rusiya prezidenti Putin bu yaxınlarda keçmiş SSRİ respublikalarına qarşı ərazi, torpaq iddiası ilə çıxış etdi. O bildirdi ki, həmin dovlətlər SSRİ- dən ayrılarkən Rusiya torpaqlarının bir hissəsi ilə ayrılıblar. Təbii ki, burada ilk növbədə Krım, Ukrayna nəzərdə tutulurdu. Artıq Rusiyanın həmin torpaqları özunə birləşdirmək istiqamətində addımlar atdığını görürük".
Politoloq Nəzakət Məmmədova Putinin mövqeyindən, yanaşmasından çıxış edərək Azərbaycanın da Daglıq Qarabağı qaytarmasında haqlı tələbinin olduğunu bildirib. Politoloq torpaqlarımızın erməni tapdağından xilas edilməsi üçün vaxtilə müzakirə edilən modellərdən də danışıb:
"Bir zamanlar Finlandiyada Aland adaları modeli müzakirə edilirdi. İndi Madrid prinsipləri modeli ortaya çıxdı. Hər halda Azərbaycanın bir məqsədi var ki, o da Dağlıq Qarabağı qaytarmaq, tarixi torpaqlarınin itirilməsinə yol verməmək.
Haqlı olan tələbimizi 30 ildən çoxdur ki, həyata keçirə bilmirik. Həmin ərazilər çoxdan qaytarılmalı idi. Burada böyuk dovlətlərin maraqları var. Azərbaycan təkdir, bütün dünya gücləri Ermənistan tərəfindədir. Bu problemin yaxın zamanlarda həll olunması inandırıcı deyil və yəqin ki, vəziyyət hələ davam edəcək. Ermənilər beynəlxalq hüquqda "Xalqların öz müqəddaratını təyin etmə" prinsipinə, Azərbaycan isə "Ərazi bütövlüyü, sərhədlərin toxunulmazlığı, dövlətlərin suverenliyi" prinsipinə istinad edir. Erməni xalqı dünyada öz müqəddaratını təyin edib, dövlət yaradıb. Ərazicə kiçik olan Qafqazda ikinci erməni dövlətinin yaradılmasına heç bir ehtiyac yoxdur. Öz müqəddaratını təyin etmək prinsipi dünyada qəbul olunmur. Çünki bu separatizmə gətirib çıxarır. Artıq dünya dövlətlərinin sərhədləri tanınır, dünya ictimaiyyəti dövlətləri bu sərhədlərlə tanıyır və yenidən hansısa xalqın, etnik qrupun öz müqəddəratını təyin etməyə çalışması yalnız separatizmə və silahlı münaqışələrə gətirib çıxarır. Avropa etnik separatizminin nə qədər təhlükəli hal olduğunu bilir. Azərbaycanın mövqeyini Avropa Birliyi tərəfindən dəstəkləyən bir sıra bəyanatlar olub. Burada da əsas prinsip olaraq dövlətlərin ərazi bütovlüyü, suverenliyi və beynəlxalq sərhədlərə hörmət prinsipi əksini tapır. Ermənistanın istinad etdiyi prinsip isə 60- cı illərdə Afrika azadlıgı ilə bağlıdır. Onlar İngiltərə müstəmləkəsindən azad olmağa çalışırdılar və Afrika, Asiya ölkələrində bununla bağlı azadlıq hərəkatı başlamışdır. Həmin vaxtda öz müqəddəratını təyin etmə prinsipi ortaya atılmışdır. Buna baxmayaraq deyə bilərik ki, bu gün o prinsip ancaq münaqişə və muharibələrə səbəb ola bilər. Bizim tək bir yolumuz var o da güclu olmaqdır. Düşünurəm ordumuz və diplomatiyamiz güclü olmalı, heç bir dövlətdən asılı olmamalı, mustəqil qərarlar qəbul olunmalıdır".
Şəlalə Babayeva
Sonxeber.az Telegramda izləyin instagramda izləyin
Şikayətiniz varsa Whatsapp: 051 7028255
Facebookda Paylaş