İnflyasiyanın bir qədər artması biznesi inkişaf etdirmək üçün faydalıdırmı?-EKSPERT DANIŞDI

Pandemiya zamanı uzun müddət davam edən aşağı inflyasiya Azərbaycan iqtisadiyyatı və bank sektoru üçün ciddi mənfi nəticələrə səbəb ola bilər.
Manat kütləsinin artımının süni şəkildə məhdudlaşdırılması iqtisadiyyatın bir sıra sahələrinin maliyyələşdirilməsində problemlər yaradır. İnflyasiyanın azalması ilə borc götürülmüş kapitalın real dəyəri artır, çünki real faiz dərəcəsi artır. Nəticədə kredit bazarının sıxılmasının - kredit dövrünün uzanan fazası təhlükəsi yaranır. Hansı ki, kredit aktivliyi azalır və çox da yüksək olmayan investisiya fəallığı müşahidə olunur.

Bu barədə Sonxeber.az-ın suallarını iqtisadçı-ekspert Rəşad Həsənov cavablandırıb.

Mühafizəkar pul və kredit siyasətinin saxlanılmasının nə dərəcədə əsaslıdır?

"Pandemiya dövründə onu müşahidə etdik ki, iqtisadiyyatda resesiyanın qarşısını alınması üçün bir çox ölkələrdə genişləndirici ekspansiya siyasəti həyata keçirilsə d, uçot dərəcəsi azaldısa, bu istiqamətdə nikbinliyin, istehlak qabiliyyətinin artırılması istiqamətində birbaşa dəstək planları açıqlansa da Azərbaycanda bunun əksinə meyillər müşahidə olunmaqdadır.
Bununda əsas səbəbi ondan ibarətdir ki, iqtisadiyyatın özü tam inkişaf etməyib. İqtisadiyyat xarici təsirlər kifayət qədər açıqdır o cümlədən neftin qiymətinə. Monetar siyasət əsasən inflyasiya eyni zamanda devalvasiya riskləri ətrafında formalaşır. Belə olduğu təqdirdə də hökümət xüsusi ilə də devalvasiya risqlərini azaltmaq məqsədi ilə pandemiya dövründə nisbətən daha mühafizakar pul kredit siyasəti həyata keçirir. Bundan sonrakı dövrlərdə də ehtimal ki, növbəti 4 ildə bənzər formada davam edəcəkdir. Amma bunun nöqsanlı tərəfi ondan ibarətdir ki, ümumiyyətlə Azərbaycan iqtisadiyyatın formalaşması pula çıxış imkanlarının məhdutluğu və maliyyə əl çatanlığının aşağı olmasın səbəbindən bu siyasət fonunda formalaşıb. Bu isə iqtisadiyyatın inkişaf etməsi qeyri neft sektorunun genişlənməsi şaxələnmə baxımından kifayət qədər risklidir. Amma hökümtə bu saat daha çox sosiyal problemlərin üzərində fokuslanmaqla qısa müddətli dövrdə yaranmış çətinliklər həllinə yönələn strategiyalar siyasətlər həyata keçirir. Uzunmüdətli dövrdə heç bir demək olar ki, baxış və meyilik hiss olunmamaqdadır".

2021-2022-ci illərdə biznesin maliyyələşdirilməsinin genişləndirilməsi zərurəti nəzərə alınaraq inflyasiya dəhlizini 5-6 % səviyyəsində yenidən baxılması planlaşdırılırmı?

"İnflyasiya növbəti ildə də 5-6% proqnozlaşdırılması faktiki olaraq manatın məzənəsinin sabit qalması fonunda aparılan bir proqnozdur.

2021-ci ildə manatın məzənəsini hökumət 1 ABŞ dollarına qarşı 1.7 indiki olduğu kimi proqnozlaşdırır. Üzən məzənnə siyasətinə keçməklə bağlı hər hansı gözləntilər yoxdur. Belə olduğu təqdirdə münkündür ki, müəyyən qədər bu istiqamətdə təxmini 8-9 faiz ətrafında inflyasiyanı cilovlamaq münkün olar".

İnflyasiyanın bir qədər artması biznesi inkişaf etdirmək üçün faydalıdırmı?

"İnflyasiyanın biznesə təsiri ilə bağlı məsələsi əlbəttə ki, inflyasiya biznes üçün əhəmiyyətli parametrlərdən biridir.

Dünyada qəbul olunmuş normalar vardır. İnkişaf etmiş iqtisadiyyatlarda son bir neçə ildə bizim diqqət etdiyimiz ondan ibarətdir ki, hökümətlər daha çox 2% lik inflyasiya hədəfinə nail olmağa çalışıblar. Bu Avropa birliyində və yaxud ABŞ-da bənzər formadadır.

Tək rəqəmli inflyasiya iqtisadiyyatın inkişafına müəyyən qədər dəstək verir. Biznesin genişlənməsinə gəlirlərin artmasına, Marjanın formalaşmasına şərait yaratmaqla yanaşı prosesi situmulaşdırırır. 2 rəqəmli infilyasiya isə yoxsulaşmaya gətirib çıxarda bilir. Əhalinin alıcılıq gücü azalır, gəlirlərin və qiymətlərin artım tempi arasında balansa mənfi şəkildə dəyişir. Növbəti mərhələdə həm istehsalda həm satışda bütün sahələrdə geriləmə baş verir. Çünki alıcılıq məzmun tələbə göstərdiyi mənfi təyziq gəlib biznesin üzərində neqativ konuktiv formalaşdırır. Buna görədə infilyasiyanın tək rəqəmlıi olması pis deyil. Düşünürəm ki, Azərbaycan üçün 8-9% yüksək göstəricidir. Azərbaycan üçün ən yaxşı halda 3-4% infilyasiya daha məqbul hesab edilə bilərkən bir tərəfdən biznesə müəyyən situmular verə bilər. Digər tərəfdən əhalinin gəlirlərinin infiyasiyanın girovunu çevrilməsininin qarşısını ala bilər.

Türkay Həsənli

Telegramda izləyin

instagramda izləyin