"ABŞ demokratiyası"nın tənəzzülü yoxsa təntənəsi?

Etiraf etməliyik ki, ABŞ demokratiyası dünya üçün örnək hesab edilməklə "demokratiya ixrac edən" dövlət imicini qazanmışdır. Bunun həqiqətəndə belə olması düşünürəm kimlərdəsə şübhə yaratmır. Amma mütləq bir demokratik rejimin, istisnasız bir cəmiyyətin olmasını təsəvvür etmək bir qədər yalnış olardı. Qeyd olunan prizmadan 6 yanvar 2021-ci ildə ABŞ-da vətəndaşların konqresə hücum etməsinə yanaşdıqda bunun şahidi oluruq.

Bu sözləri siyasi elmlər üzrə fəlsəfə doktoru,
dosent Ramid Hüseynov Sonxeber.az-a açıqlamasında deyib.

"Bunu 11 sentyabr 2001-ci il terror hadisələrindən sonra da dövlətin tam təhlükəsizliyinin təmin olunmasının mümkün olmadığını görmüşdük.

Düzdür ABŞ-dakı son hadisələrinin kökünü araşdırdıqda bunun heçdə təsadüfi olmadığı, həddən artıq azad, sərbəst mühitin mövcud olmasından, bəzən də əksinə insan hüquq və azadlıqlarının pozulduğu, ayrıseçkiliyin yol verildi situasiyalardan irəli gəldiyini düşünmək olar. Lakin ABŞ tarixinin son 200 ilində heç vaxt müşahidə edilməyən bu vəziyyətin isə məhz D. Trampın prezidentiliyi dövründə baş verməsi çox güman ki, qanunauyğunluğun, prinsiplərin kəskin pozulmasından qaynaqlanır. Belə ki, D. Trampın seçkiləri dövründə yol verilən nöqsanlar, müxtəlif yollarla səslərin əldə edilməsinə cəhdlər və bu prosesə Rusiyanın müdaxilə etməsinin etimal olunması kimi iradlar bütün hakimiyyəti boyu onu sakit buraxmadı. Habelə, hakimiyyəti dövründə bir çox hallarda verdiyi bəyənatların, imzaladığı qərarların, sənədlərin hakimiyyətin yetkili müvafiq şəxsləri tərəfindən ləğvi və ya qanunazidd hesab edilməsi onun qeyri-peşakarlığını, siyasətdə təcrübəsiz olduğunu nümayiş etdirdi.
D.Trampın biznesmen olması, əksər məsələləri iqtisadi baxış bücağından dəyərləndirməyə çalışması onun siyasi addımlarının yalnışlığına gətirib çıxardı. Dünyanın qeyri-demokratik hesab olunan ölkələri ilə də əlaqələri yalnız bu müstəvidə qurması, insan hüquq və azadlıqlarını ikinci plana keçirməsi həm də ABŞ-ın beynəlxalq nüfuzuna təsirsiz ötüşmədi. Xüsusilə də onun seçkilərdə məğlubiyyəti ilə barışmaması, mübarizəsini davam etdirməsi, hətta seçicilərini buna təşfiq etməsi ABŞ-da arzuedilməyən siyasi iştişaşlara səbəb oldu.
Amma unutmaq olmaz ki, bütün bunlara baxmayaraq ABŞ idarəetmə institutlarının tam formalaşdığı, demokratiya prinsiplərinin, hüququn aliliyinin hakim olduğu, yüksək iqtisadi, siyasi, hərbi və elmi potensialı olan fövqəldövlətdir. Bunun məntiqi izahı olaraq siyasi iştişaşların qısa bir zamanda nizamlanması və ölkənin ən ali şəxsinə qarşı hüquqi müstəvidə addımların atılması, ikinci dəfə impiçment edilməsi bir daha ABŞ demokratiyasının, cəmiyyətinin yetkinliyini göstərdi. Qanun qarşısında hamının bərabər olduğunu, heç kimin ondan süi-istifadəyə yol verə bilməyəcəyini sübut etdi. ABŞ yenidən dünya üçün demokratiya nümunəsi olmaq imicini qoruyub saxlamağı bacardı.

Telegramda izləyin

instagramda izləyin