"Sahibkarlar öz şirkətlərini səhmləşdirməkdə maraqlı deyillər"-RƏY

Azərbaycanda müşahidə olunan proseslər - banklarda əmanətlər üzrə faiz dərəcələrinin azalması, daşınmaz əmlak bazarında müsbət dinamikanın olmaması, habelə əsas dünya valyutalarının məzənnələrinin yüksək dəyişkənliyi vətəndaşların pullarını qorumaq və artırmaq üçün yeni vasitələrin yaradılması məsələsini yenidən aktuallaşdırır.
Bank əmanətlərinə və digər ənənəvi investisiyaların alternativ kollektiv investisiya formaları səhmdar və qarşılıqlı investisiya fondlarıdır (SİF və QİF). Beləliklə, qonşu Rusiyada 2019-cu ildə qarşılıqlı fondlara vəsait axını 103 milyard rubl (tarixi maksimum), ən məhsuldar qarşılıqlı fondlar isə dünyanın istənilən bankından daha çox- illik 30-50% gəlir təmin edib.
Azərbaycanda kollektiv investisiya fondlarının inkişaf perspektivləri nələrdir?

Mövzu ilə bağlı Sonxeber.az-a iqtisadçı-ekspert Akif Nəsirli danışıb. O, bildirib ki, Azərbaycanda qiymətli kağızlar bazarı çox zəif inkişaf edib. Sahibkarlar öz şirkətlərini səhmləşdirməkdə maraqlı deyillər. Burada qanunvericilkdə müəyyən boşluqlar var və əsas qanunvericilik bazası formalaşdırılmalıdır. Əmlak hökumət tərəfindən etibarlı şəkildə verilməlidir. Yəni mülkiyyətə zəmanət verilməli, digər tərəfdən ölkədə müstəqil məhkəmə sistemi olmalıdır. Daha sonra rəqabət mühiti formalaşdırılmalı və bazar iqtisadiyyatının bu məsələdə iştirakı olan ənənəvi qaydaları bərqərar olunmalıdır ki, ölkədə qiymətli kağızlar bazarı inkişaf etsin. Hər bir vətəndaş maneəsiz şəkildə qiymətli kağızlar bazarında iştirak etmək imkanı qazansın və saxladığı vəsaiti digər etibarsız biznesə qoymasın. Hər hansı bir şirkətin səhmlərini alsın və bu dividend hesabına böyük qazanc əldə etsin. Yəni ölkədə yuxarıda sadaladığım amillərin olmaması səbəbindən qiymətli kağızlar bazarı primitiv formadadır, inkişaf etməyib və rəmzi xarakter daşıyır. Diqqət yetirsəniz görərsiniz ki, Azərbaycandakı səhmdar cəmiyyətlər də rəmzi xarakter daşıyır. Məsələn, bir şirkətdir və adını qoyublar səhmdar cəmiyyət. Amma səhmdar cəmiyyət adi şirkətdən fərqlənməlidir. Yəni, misal olaraq SOCAR-da olduğu kimi səhmləri olmalıdır, o səhmlər səhm bazarında satışa çıxarılmalıdır. Təklif olunmalıdır ki, bu səhmləri alsınlar həmin o səhmdar şirkətləri maliyələşdirsinlər yəni, investisiya qoysunlar, eyni zamanda onlardan ilkin dividend götürsünlər. Azərbaycanda bu mexanizm işləmədiyinə görə vətəndaşlarımız yuxarıda qeyd etdiyiniz kimi, digər alternativ vasitələrlə öz yığdıqları vəsaiti formalaşana qədər saxlamaq Azərbaycan vətəndaşı üçün ciddi problemə çevrilir. Çünki, ildən-ilə kifayət qədər yüksək inflyasiya gedir və bu pul dəyərdən düşür. Pulun dəyərdən düşməməsinin ən yaxşı variantı dünyada səhmdar cəmiyyətlərin səhmlərinə investisiya qoymaqdır. Azərbaycanda kollektiv investisiya fondları var amma rəmzi xarakter daşıyır. Yəni, onun bizdə şəkli var, özü yoxdur. Sahibkar əlindəki vəsaiti və yaxud şirkətinin dəyərini səhmləşdirə bilər. Bunun üçün Azərbaycanda nə hüquqi baza var, nə də indiki iqtisadi şərait imkan verir".

Fəridə Ağazadə

Telegramda izləyin

instagramda izləyin