Səmanın möhtəşəm şousu: Qütb işıqları necə yaranır? - ECAZKAR GÖRÜNTÜLƏR

Bu gün bir çox insanı valeh edən Qütb işıqları haqqında az-çox elmi məlumatımız var. Bu məlumatlar bizə həm kosmosdan yayımlanan görüntülər, həm Şimal İşığı tətbiqlərindəki elmi dəyərlər, həm də gözəl fotoşəkillər vasitəsilə təqdim olunur. Bizi özünə heyran edən bu təbiət hadisəsinin hansı hekayələri var?

Şimal işıqları kimi bildiyimiz "Aurora Borealis" sözlərinin etimoloji mənşəyi yunancadır. "Aurora" günəşin doğuşu, "borealis" isə külək deməkdir. Yunan mifologiyasında Aurora Borealis
Günəş Tanrısı Helios və Ay Tanrısı Selinenin bacısıdır. Onun məqsədi səmada qardaşlarına günəşin doğuşunu müjdələməkdir. Başqa sözlə desək, günəşin doğuşu küləyini əsmək deməkdir. Roma mifologiyasına görə Şimal İşıqları Şəfəq ilahəsi kimi qəbul edilir. Başqa sözlə desək, günəşin doğuşu ilə küləyin əsməsi deməkdir. Şimal işıqlarının vətəni Skandinaviya ölkələridir. Bu yerlər ən gözəl görüntülərə şahid olduğu üçün ən fantastik hekayələr də buraya aiddir. Məsələn, İslandiyada doğuş zamanı qadın göyə baxmasa, Şimal işıqları və ya Avroranın doğuş ağrısını azaldacağına inanırlar. Qadın səmaya baxsa, uşaq gözləri çarpaz doğular. İsveçlilər üçün işıqlar tanrılar tərəfindən şimaldakı bir vulkandan göndərilən əfsanədir və gələcək ilin məhsuldar olacağından xəbər verir. Vikinqlər arasında isə işıqların müharibədə həlak olmuş qadın qəhrəmanların (Valkirilərin) ruhlarını Skandinaviya mifologiyasındakı tanrıların atası Odinin bu canları gözlədiyi məkana (Valhalla) daşıdığına inanırlar.
Dünyanın ən gözəl təbiət hadisələrindən biri hesab edilən şimal işıqları və ya qütb işıqları, şübhəsiz ki, hər kəsin həyatında ən azı bir dəfə görmək istədiyi təbiət hadisələrindən biridir. Şimal işıqları ümumiyyətlə Şimal yarımkürəsində görülür və izlənilir. Gecə səmasında görünən bu rəngli işıq şüaları xüsusilə gecələrin daha uzun olduğu avqust-aprel ayları arasında müşahidə edilir. Şimal işıqlarının ən yaxşı görüntülərini izləmək üçün gecənin qaranlıq, səmanın açıq olması gözlənilir. Bu işıqlar Yerin maqnit sahəsi ilə formalaşır və daim dəyişir. Bu gözəl mənzərə daim dəyişdiyi üçün "ruhların rəqsi" də adlanır.

Bəs astronomik təbiət hadisəsi olan şimal işıqları necə baş verir?

Şimal işıqları əslində Günəş atmosferindən ayrılan yüklü hissəciklər ilə Yer atmosferindəki qaz hissəciklərinin toqquşması nəticəsində baş verir. Bu toqquşmaları meydana gətirən hissəciklərin növü fərqli rənglərin meydana gəlməsinə səbəb olur. Ən çox sarımtıl və yaşılımtıl rənglərdə görünür. Bu işıq şüaları səthdən təxminən 96 kilometr yüksəklikdə yerləşən oksigen molekulları ilə meydana gəlir. Nadir qırmızı şimal işıqları isə 200 kilometrə qədər yüksəklikdə oksigen və azot ilə yaranır. Bu qırmızı rəngli işıqlar mavi və ya bənövşəyi-qırmızı işıq yaradır.

Qütb işıqlarının niyə müxtəlif yollarla meydana gəldiyi hələ də elm adamları tərəfindən araşdırılır. Avroraların müxtəlif formada əmələ gəlməsinin səbəbinə elm adamları hələ də qəti cavab tapa bilməsələr də, təsnifat aparmağa nail olublar. Qütb işıqları üç fərqli şəkildə görünür. Bunlar: qövsvari (göy qurşağını xatırladan), zolaq şəkilli və sütun şəkilli auroralardır.

Günəşin səthinin istiliyinin milyonlarla dərəcə selsi olduğu bilinir. Belə yüksək temperaturda qaz molekulları arasında toqquşmalar da tez-tez və partlayıcı olur. Günəş fırlandıqca, onun atmosferində buraxılan protonlar və elektronlar maqnit sahəsindəki boşluqlardan qaçır, Günəş sistemi boyunca dağılır və günəş küləkləri vasitəsilə Yerə çatır. Qaz hissəciklərinin çoxu Yerin maqnit sahəsinin təsirindən yayınır. Lakin Yerin maqnit sahəsi hər iki qütbdə zəif olduğu üçün hissəciklərin bir hissəsi Yer atmosferinə daxil olur və qaz hissəcikləri ilə toqquşur. Bu toqquşmalar şimal işıqları kimi qəbul etdiyimiz işığı yayır. Bu işıqlar yer səthindən 80 kilometr yüksəklikdən 640 kilometr yüksəkliyə qədər dəyişir.

Qütb işıqları və ya Avrora Borealis, şübhəsiz ki, dünyanı daha möhtəşəm və gözəl bir yerə çevirir. Şimal işıqları bir çox insanın yaxından görmək istədiyi və görənlərin həyatları boyu unuda bilməyəcəyi unikal təbiət hadisəsidir. BiG.AZ valeh edən görüntüləri təqdim edir:

Telegramda izləyin

instagramda izləyin