56 milyon insanın ölümünün dəhşətli sirri AÇILDI - Dondurulmuş soyqırım
Antarktidadan gələn buz nümunələrinin tədqiqi alimlərə avropalıların Amerikaya müstəmləkəçilik etməyə gəlməsi ilə bağlı dəhşətli həqiqəti üzə çıxarmağa imkan verib.
Lent.az-ın xarici KİV-ə istinadən xəbərinə görə, alimlərin aşkar etdiyi sübutlar 15-ci əsrdə müstəmləkəçiliyin başlanğıcının 56 milyon insanın ölümü ilə nəticələndiyini göstərir. Bu məlumat 800.000 il əvvələ aid qədim məlumatların saxlandığı Law Dome və WAIS Divide buz təbəqələrinin dərinliklərindən çıxarılıb.
Hər il qar Yer kürəsinin ən soyuq guşələrini örtən zaman o, tədricən donaraq, ətrafımızdakı dünyanın keçmişinin görüntüsünü möhürləyən buz təbəqələri əmələ gətirir.
"Qar təkcə hissəcikləri və kimyəvi maddələri tutmur, həm də havanı saxlayır", - Britaniyanın Antarktika xidmətinin tədqiqatçı alimi Emi Kinq izah edir:
Alimlər bu təbəqələri təhlil edərək, atmosferin qədim nümunələrini ehtiva edən buz nüvələri adlanan uzun silindrlər çıxarırlar.
Müasir iqlim haqqında məlumatlar 19-cu əsrdən və sonrakı dövrlərdən toplansa da, tarixi xəritədə hələ də boşluqlar var. Buz nüvələri bu boşluqları dolduraraq tarixi iqlim nümunələrini, vulkan püskürmələri kimi təbii fəlakətləri və hətta insan fəaliyyətinin təsirini başa düşməyə kömək edir.
Məsələn, buz nüvələrindəki sulfatların izləri keçmiş vulkan püskürmələrini göstərə bilər, onların mənşəyini və miqyasını ortaya qoya bilər. Həmçinin, buz nüvələrində mis və qurğuşun kimi metalların olması qədim yunanlar və romalılar dövrünə aid qədim mədən və sənaye fəaliyyətini göstərir.
Emi Kinqin rəhbərlik etdiyi son tədqiqatlar bəşər tarixində qaranlıq bir səhifəni işıqlandırdı: kolonizasiya. Kinq və onun komandası buz nümunələrində karbon dioksid səviyyələrini təhlil edərək, Avropa müstəmləkəçiliyinin Amerika qitəsinin yerli əhalisinə dağıdıcı təsirini aşkar ediblər.
İnsanlardan ayrılan və bitkilərin udduğu karbon qazı atmosferin vəziyyətinin mühüm göstəricisi kimi xidmət edir. Tədqiqat avropalıların Amerikaya gəlişindən sonra karbon qazının səviyyəsinin əhəmiyyətli dərəcədə azaldığını göstərib.
Müstəmləkəçilərin tətbiq etdiyi xəstəlik və zorakılıq yerli əhalinin kütləvi azalmasına və 150 il ərzində 56 milyon insanın ölümünə səbəb olub. Bu, əvvəllər becərilən torpaqların meşələr tərəfindən bərpasına kömək edib. Yeni meşələr daha çox karbon qazını udub, bu da onun atmosferdəki səviyyəsinin nəzərəçarpacaq dərəcədə azalmasına səbəb olub.
Əsrlər əvvəl insan fəaliyyəti Yer atmosferində öz izini qoyub. Bununla belə, Kinq xəbərdarlıq edir ki, bu, müasir dövrdə getdikcə çətinləşir, qlobal əhali artımı və digər mənbələrdən davamlı emissiyalar kimi amillər səbəbindən karbon dioksid səviyyələrinə təsir daha az aydın olur.
Sonxeber.az
Telegramda izləyin
Maraqlı Baxılıb: 1568 Tarix: 19 aprel 2024
Şikayətiniz varsa Whatsapp: 077 7125666
Facebookda Paylaş
Dünyanın səslə idarə olunan ilk smartfonu təqdim edildi
Çində səs vasitəsilə tam idarə olunan ilk smartfon modeli - "Nubia M153" ictimaiyyətə təqdim edilib. "Qafqazinfo" xarici KİV-ə istinadən xəbər verir ki, bu cihaz "Doubao Mobile Assistant" adlı süni intellekt köməkçisi sayəsində istifadəçinin verdiyi səs tapşırıqlarını yerin
9 dekabrEvin açarını harada gizlətmək olmaz?
Bir çox ev sahiblərinin seçdiyi açarı gizlətmə nöqtələrini oğrular yaxşı tanıyır və ilk yoxlanılan yerlərdir. xarici mediaya istinadla riskli nöqtələr barədə xəbər verir. Qapıdakı xalçanın altı - ən məşhur və eyni zamanda ən təhlükəli gizlətmə yeri hesab olunur. Poçt qutusu - hər kəs tərəfindən asanlıql
12 dekabr140 ölkəni gəzmiş turist - Hər il ora qayıdır
Dünyanın 140-dan çox ölkəsini ziyarət edən amerikalı səyahətçi Kris D. Braun etiraf edir ki, hər il qayıtmaq istədiyi yalnız bir ölkə var, o da İspaniyadır. xəbər verir ki, Braun artıq 15 ildir ki, bu ölkəni yenidən ziyarət edir və bunun səbəblərini yazdığı məqalədə açıqlayıb. Onu ən çox təsirləndirə
12 dekabrDuz əti sərtləşdirir?
Mətbəxdə tez-tez müzakirə olunan suallardan biri də duzun ətə təsiridir. Mütəxəssislərin fikrincə, duz düzgün vaxtda və ölçüdə istifadə edilmədikdə ətin sərtləşməsinə səbəb ola bilər. Lakin doğru texnika ilə tətbiq edildikdə duz ətin dadını və teksturasını yaxşılaşdıra da bilər. xəbər verir ki, araşdırmala
14 dekabrYeni il niyə yanvardın 1-i qeyd edilir? - maraqlı FAKTLAR
31 dekabrdan 1 yanvara keçən gecə təbii bir başlanğıc nöqtəsi kimi qəbul olunur. xəbər verir ki, tarixi baxımdan ilin başlanğıcı dəfələrlə dəyişib və bizə tanış olan tarix nisbətən gec formalaşıb. Rusiyada Yeni ilin 1 yanvarda qeyd olunmasına yalnız 1700-cü ildə I Pyotrun fərmanı ilə başlanılıb. Onda
14 dekabrKartof qızardarkən duz nə vaxt əlavə olunmalıdır?
Mütəxəssislərə görə, kartof qızardarkən duz kartoflar yağdan çıxan kimi, yəni hələ isti və üzəri yağlı ikən əlavə edilməlidir. Çiy kartofa və ya qızartma zamanı duz atmaq, kartofun suyunu buraxmasına və çıtırlığını itirməsinə səbəb olur. İsti səthə səpilən duz isə həm daha yaxşı yapışır, həm də dadı
13 dekabrBu ilin ən gülməli vəhşi heyvanının fotosu seçildi
2025-ci ilin "Nikon Comedy Wildlife Photography Awards" fotoqrafiya mükafatını britaniyalı Mark Met Koen "High Five" adlı körpə qorilla şəkli ilə qazanıb. "Qafqazinfo" xəbər verir ki, bu barədə müsabiqənin saytında məlumat verilib. Fotoqraf bu şəklin Mərkəzi Afrikadakı Virunq
11 dekabrNə şama ehtiyac var, nə lampaya - 10 gün yanır - VİDEO
İşıqlar sönübsə, evdə də şam yoxdursa, effektiv, ancaq təhlükəli üsul var. bildirir ki, armudu stəkana biraz düyü töküb, üzərinə su, sonra da duru yağ əlavə edib, qulaq çöpü batıraraq yandırmaq mümkündür. Eksperimenti edən şəxsin iddiasına görə bu üsulla alov 10 günə qədər davam edə bilər. Qeyd edə
13 dekabr