Yupiterin doğulmasının sirri açıldı: Alimlərdən maraqlı kəşf

Yupiterin əmələ gəlməsi xondrulların - ərimiş maddənin kiçik kürələrinin əmələ gəlməsinə səbəb olur, hansı ki, bu gün bu kürələrə meteoritlərdə rast gəlinir. Yaponiyanın Naqoya Universitetinin və İtaliya Milli Astrofizika İnstitutunun fizikləri ilk dəfə bu faktı nümayiş etdiriblər.

Oxu.Az-ın xəbərinə görə, bununla bağlı araşdırmanın nəticələri "Scientific Reports" jurnalında dərc olunub.

Xondrullar 4.5 milyard ildən çox əvvəl əmələ gələn və diametri 0.1 ilə 2 millimetr arasında olan kiçik yuvarlaq damcılardır. Onlar asteroidlərin və kometaların içərisində "möhürləniblər", Yerə isə ancaq meteoritlərin bir hissəsi kimi düşürlər. Alimlərin onilliklər ərzində onları tədqiq etmələrinə baxmayaraq, onların əmələ gəlməsinin dəqiq mexanizmi sirr olaraq qalırdı.

Naqoya Universitetindən olan professor Siniti Sirono bununla bağlı açıqlama verib.

"Planetezimallar öz aralarında yüksək sürətlə bir-biri ilə toqquşduqda, onların qayalarında olan su dərhal buxara çevrilirdi. Buxar mini-partlayışda olduğu kimi, genişlənirdi və ərimiş dağ süxurlarını mikroskopik damcılara parçalayırdı. Məhz onlar bu gün tapdığımız xondrullara çevrildi", - deyə Siniti Sirono qeyd edib.

Fərziyyəni yoxlamaq üçün tədqiqatçılar Yupiterin böyüməsini modelləşdiriblər və onun cazibəsinin su ilə zəngin olan göy cisimlərinin toqquşmasına necə səbəb olduğunu izləyiblər. Məlum olub ki, proses meteoritlərdə müşahidə olunan xondrulların xüsusiyyətlərini mükəmməl şəkildə təkrarlayır. Üstəlik, nəticələr göstərir ki, onların formalaşmasının piki Yupiterin nəhəng ölçüsünə çatdığı vaxta - Günəş sisteminin doğulmasından təxminən 1.8 milyon il sonraya təsadüf edib.

Xondrullar planetin formalaşması mərhələlərini qeydiyyata alan bir növ özünəməxsus "zaman möhürləri" kimi nəzərdən keçirilə bilər. Alimlərin qeyd etdiyinə görə, tapılan xondrullar arasında geniş yaş müxtəlifliyi onu göstərir ki, oxşar proses təkcə Yupiterin doğulması zamanı deyil, həm də Saturn kimi digər nəhənglərin formalaşması zamanı da baş verib.

Alimlərin sözlərinə görə, onların işi planetlərin doğum tarixlərini müəyyənləşdirmək üçün yeni üsul təqdim edir və Günəş sisteminin necə inkişaf etdiyini anlamağa kömək edir. Ehtimal ki, oxşar proseslər başqa ulduzların ətrafında da baş verir və bu da ekzoplanet sistemlərinin yaranma tarixinə pəncərə açır.

Telegramda izləyin