"Dərslər sentyabrdan bu şərtlərlə başlaya bilər" - AÇIQLAMA

Bilirik ki pandemiya ilə əlaqədar məktəblər, ali təhsil müəssisələri ilə yanaşı hazırlıq kursları da hazırda fəaliyyətsizdir. Bu il mövcud vəziyyətlə bağlı xaricdə imtahanların əksəri ölkəmizdəki kimi, yəni online keçirilmədi. İmtahanlarda futbol meydançalarından və digər yerlərdən istifadə edildi. Maraqlıdır, Azərbaycanda da təhsil müəsissələri kimi fərdi hazırlıq kurslarının gedişində ləngimə ola bilərmi ? Sosial məsafə qorunmaqla dərslərin və hazırlıq kurslarının bərpası mümkündürmü?

Mövzu ilə bağlı Sonxeber. az-a danışan təhsil eksperti Kamran Əsədov açıqlamasında hazırlıq kurslarının fəaliyyət göstərməməsi məsələsinə toxunaraq bildirib ki, bu hal on minlərlə müəllimin, təhsil işçilərinin işsiz qalmasına səbəb olub:

"3 martdan pandemiya səbəbi ilə bütün tədris prosesi dayandı. Bununla yanaşı repititor fəaliyyəti və hazırlıq kurslarının da fəaliyyətinə məhdudiyyət tətbiq edildi. Əlbəttə ki, təhsil ölkədə öz ətrafında 2 milyondan çox şəxsi birləşdirən ən böyük sahədir. Ona görə də yoluxma dairəsi onun sayəsində daha çox ola bilərdi. Amma ölkədə həyata keçirilən profilaktik tədbirlər nəticəsində koronavirus nəzarətə alına bildi və ardınca 27 apreldən başlayaraq bir sıra sahələrdə yumuşaldıcı addımlar atılmağa başladı. Lakin bu yumşalıdcı addımlar təhsil sistemindən, xüsisi ilə iqtisadiyyata əmək haqqı, vergisi ilə dəstək verən hazırlıq kurslarına, tədris mərkəzlərinə yaxın gəlmədi. Artıq ali məktəblərə qəbul üçün buraxılış imtahanları, növbəti aydan qəbul imtahanları başlayır. Amma şagirdlər 3 martdan etibarən tədris prosesindən kənarda qaldıqları üçün bır sıra bilik və bacarıqları unudublar. May ayından etibarən ölkədə kafe, restoran və iri ticarət mərkəzlərinin fəaliyyətlərinə icazə verilsə də, tədris müəssisələrinə bu imkanın verilməməsi anlaşılan deyil.
Bunun fonunda isə hüquq-mühafizə orqanları sanki virusu yayan tədris mərkəzləridir kimi hansısa gizli fəaliyyət adını yapışdırqıları yerləri ifşa edirlər.
Birincisi bildirim ki, ölkədə ən problemsiz yerlər tədris mərkəzləridir ki, onlar uşaqlara bilik verir, onların inkişafına xidmət edirlər. Bu gün çayxanalar, restoranlar daha çox virus yaya bilər, nəinki hazırlıq kursları. Hazırlıq kurslarının fəaliyyətinə icazə verilməməsi 10 minlərlə insanın işsiz qalması, şagirdlərin biliklərinin azalması deməkdir.
İlk növbədə distant təhsilin qanunvericilik bazası hazırlanmalı və qəbul edilməlidir. Bundan sonra hər kəs üçün distant – online təhsilin əlçatanlılığının təmin edilməsi üçün resursları təmin etməlidirlər.
Dünya Bankının məlumatına görə, COVİD-19 pandemiyasına qədər, konkret desək, 2019-cu ildə dünyada elektron təhsil texnologiyalarına, online təhsil platformalarının yaradılmasına 18,66 milyard dollar investisiya yatırılmışdırsa, 2025-ci ildə bu göstəricinin 350 milyard dollara çatacağı planlaşdırılır.
2020-ci ilin fevral ayında dünyada "Zoom" istifadəçilərin sayı 2,2 milyon nəfər artıb, mart ayında gün ərzində 2,13 milyon dəfə yüklənmə olub. 2020-ci ilin dekabrında istifadəçilərin sayı 10 milyon nəfər, 2020-ci ilin mart ayında 200 milyon nəfər olub və şirkətin dövriyyəsi 42 milyarda dollara çatıb.
Bütün bunlar yaxın gələcəyin təhsildə yeni çağırışların olacağından xəbər verir. Biz isə təəssüf ki, bundan geri qalırıq, amma online dərslər tam şəkildə problemi aradan qaldırmayacaq. Çünki burda bir sıra spesifik fənlərin və labarotoriya işləri tələb edən fənlərin keçirilməsi mümün deyil.
Real vəziyyət ondan ibarətdir ki, mövcud şərtlərdə şagirdlərin yalnız 30-35 faizi online dərslərə cəlb oluna bilib və çox az hissə elektron resurslardan istifadə edir. Regionlarda isə elektron resurslardan istifadə faizi daha azdır. Hətta bir sinifdə online dərslərdən 10-15 faiz şagird istifadə edə bilir, lakin internet tariflərində güzəştlər olarsa bu rəqəmlərin 70-80 faizə qədər qaldırılması mümkündür".

Təhsil eksperti Kamran Əsədov dərslərin müəyyən şərtlərlə sentyabr ayından açıla biləcəyini də bildirib. Ekspert bunun üçün bir neçə məqama diqqət çəkib:

"Qardaş Türkiyədə 8 televiziya kanalı bu prosesə qoşulub və distant təhsil də tətbiq edilməklə təhsildəki boşluqlar aradan qaldırılıb. Avropa və Amerika ölklərində də distant təhsil tam şəkildə təşkil edildiyi üçün onlarda təhsilin davamlılığında hansısa bir problem yaranmayıb.
Amma yeni tədris ilində yalnız bunlarla davam etmək olmaz. Çünki hər iki layihəyə orta məktəblərdə çalışan 150 min müəllimin yalnız 50-60 nəfəri cəlb olunur. Ona görə də yeni forma tətbiq edilməlidir. Düşünürəm ki, dərslər həftə ərzində hər gün olmamalıdır. Belə ki, 1-3-5-7-9-11-ci sinif şagirdləri məktəblərə 1-+3-5-ci günlər, geri qalan siniflər isə 2-4-6-cı günlər gəlməlidir. Bu zaman isə sosial məsafə və digər qabaqlayıcı tədbirlərə diqqət yetirmək lazımdır. Bundan başqa 4447 orta məktəbdə təhsil alan hər bir şagirdə dövlət büdcəsi tərəfindən planşetlər verilməli və bütün şagirdlər üçün distant – online təhsilə qoşulmaq üçün bərabər imkanlar yaradılmalıdır. Nəzərə alsaq ki, Dövlət İmtahan Mərkəzi 3 iyundan etibarən hər dəfə azı 20 min şəxsin iştirak etdiyi imtahanlar təşkil edir və şagirdlər bu prosesə qoşulur, deməli, dediyim formada sentyabrda dərslərin başlaması mümkündür".

Şəlalə Babayeva

Telegramda izləyin

instagramda izləyin