Küsülülərin barışdığı, qızların duzlu kökə yediyi - Çərşənbə adətləri

Küsülülərin barışdığı, qızların duzlu kökə yediyi - Çərşənbə adətləriAzərbaycanın zəngin mədəni irsində mühüm yer tutan Novruz bayramı dörd çərşənbə axşamı ilə başlayır. Bu gün qeyd etdiyimiz İlaxır çərşənbə isə Novruz bayramından əvvəlki son çərşənbədir. Bu gün xalq arasında "Yer çərşənbəsi", "İlaxır çərşənbə" və ya "Torpaq çərşənbəsi" kimi də adlandırılır.

Xalqımızın inanclarına görə, torpaq bu çərşənbədə oyanır və həyat canlanır. İlaxır çərşənbədə torpaq artıq əkinə hazır olur.

Buna görə də, boz ayın sonuncu çərşənbəsi olan İlaxır çərşənbə xalqımız tərəfindən böyük coşqu ilə qeyd edilir. Hətta bəzi bölgələrdə bu çərşənbə Novruz bayramının özü qədər təntənəli keçirilir.

İlaxır çərşənbədə bir çox qədim adət-ənənələr yerinə yetirilir. Bu gün bolluq, ruzi və firavanlıq rəmzi sayılır. İnsanlar inanırlar ki, İlaxır çərşənbədə edilən dualar və diləklər qəbul olunur. Novruz şirniyyatları hazırlanır.

İlk olaraq evlər təmizlənir, köhnə əşyalar atılır. İnanca görə, bu çərşənbədə evdəki bütün çirk və tozdan təmizlənmək ruzi-bərəkətə yol açır.

Bundan başqa həyət və bağlarda da təmizlik işləri aparılar. Gül kolları, ağaclar budanır.

Su çərşənbəsində olduğu kimi, İlaxır çərşənbədə də su ilə bağlı inanclar var. İnsanlar çay kənarına gedib sudan keçir, səhər tezdən su ilə yuyunur və bu suyun onları bütün xəstəliklərdən və bəlalardan qoruyacağına inanırlar.

İlaxır çərşənbədə bayram süfrəsi açılır. Bayram xonçası qurulur, səməni qoyulur. Səməni bayram süfrəsinin ayrılmaz hissəsidir və yeni həyatın, baharın, məhsuldarlığın rəmzi sayılır. Bundan başqa, bayram süfrəsinə Novruzun atributları olan paxlava, şəkərbura, qoğal və müxtəlif rənglərə boyanmış yumurtalar qoyulur. Xonçalarda rəngli şamlar yandırılır.

İlaxır çərşənbədə insanlar həyətlərində tonqal qalayır və onun üstündən tullanaraq "ağırlığım-uğurluğum odda yansın" deyirlər. Bu, bütün pisliklərin geridə qalmasını və yeni ilin uğur gətirməsini diləmək anlamına gəlir.

Xüsusilə gənc qızlar İlaxır çərşənbədə qapı pusur. Qapı arxasında eşidilən ilk söz onların niyyətlərinin reallaşıb-reallaşmayacağını göstərir. Bundan əlavə, müxtəlif fal növləri də bu axşam yoxlanılır.

Belə ki, bu çərşənbə axşamı qız ayağının sağ başmağını tutub qapı ağzında başının üstündən atır. Başmağın pəncə hissəsi üzü üstə qapıya tərəf düşsə, deməli, həmin qız bu il nişanlanacaq.

İlaxır çərşənbədə alma yeyib toxumlarını sayırlar. On ədəd toxum dənəsini yastığın altına qoyub, yatırlar. İnanca görə həmin gecə gənc qız öz qismətini yuxuda görür.

Yumurta və karandaşlardan ibarət olan fal da bu çərşənbədə edilir. Belə ki, ağacın altına bir yumurta, iki qara və iki qırmızı qələm qoyulub arzu tutulur. Səhər həmin yumurtanın üstündə xətt əmələ gəlir. Əgər qırmızı qələmlə xətt çəkilibsə, arzu yerinə yetir, qara ilə çəkilibsə fal alınmır.

Adətə görə axır çərşənbə axşamı gec yatırlar. Yatanda isə əvvəlcədən hazırlanmış duzlu kökə yeyilir və su içilmir. Gecə yuxuda sizə içməyə kimsə su verəcək. İnanclara görə həmin su verən şəxs yuxu görənin qismətidir.

Ən məşhur fallardan biri də neçə yaşında gəlin köçəcəyini bilmək üçün ediləndir. Bunun üçün qızlar bir qaba su tökürlər. Saçlarından tel qoparıb, nişan üzüyünü saçlarına taxırlar. Niyyət tutub, üzüyü suyun üstündən keçirirlər. Üzük fırlanmağa başlayır və qabın divarlarına dəyir. Üzük neçə dəfə dəyirsə, demək, o yaşda gəlin köçəcəksiniz.

Daha çox uşaqlar və gənclər qapılara papaq atar və qoyulan şirniyyatları aralarında bölərlər.

Bu çərşənbə həm də, insanların bir araya gəldiyi, küsülülərin barışdığı bir gündür.

İlaxır çərşənbə əsrlərdir ki, Azərbaycan xalqının mədəniyyətində mühüm yer tutur. Bu bayram xalqımızın köklü inanclarını, təbiətə bağlılığını və birlik ruhunu yaşadır.

Bu çərşənbə sadəcə qədim bir adət deyil, eyni zamanda milli-mənəvi dəyərlərimizin daşıyıcısıdır. Bu çərşənbədə həyata keçirilən ənənələr Azərbaycan xalqının tarixi köklərini, təbiətə və ruzi-bərəkətə olan inancını əks etdirir./Qafqazinfo


Sonxeber.az
Telegramda izləyin
Sosial   Baxılıb: 153   Tarix: 18 mart 2025  

Şikayətiniz varsa Whatsapp: 051 7028255

Facebookda Paylaş


Oxşar xəbərlər

.

Bu gün İlaxır çərşənbədir

Bu gün Azərbaycanda Novruz bayramının sonuncu, yəni İlaxır çərşənbəsi qeyd olunur. Sonuncu çərşənbəyə həm də Torpaq çərşənbəsi deyilir. Bölgələrdə isə sonuncu çərşənbə olduğu üçün İlaxır çərşənbə kimi də tanınır. Torpaq çərşənbəsinin sonuncu qeyd olunmasının səbəbi belə yozulur ki, birinci su, sonr

18 mart
.

Meteohəssas insanlar üçün sabahın PROQNOZU

Martın 18-də gözlənilən tibbi-meteoroloji proqnoz açıqlanıb. Milli Hidrometeorologiya Xidmətindən -a verilən məlumata görə, Abşeron yarımadasında meteoroloji amillərin mülayim tərəddüdü gözlənilir ki, bu da meteohəssas insanlar üçün əsasən əlverişlidir

17 mart
.

Mətbəxdə edilən səhvlər və onların mənfi təsirləri

Mətbəx hər gün istifadə etdiyimiz, sağlamlığımızı və qidalanmamızı birbaşa təsir edən bir mühitdir. Ancaq burada edilən bəzi səhvlər həm sağlamlıq problemlərinə, həm də maddi itkilərə səbəb ola bilər. mətbəxdə ən çox edilən səhvləri və onların mənfi təsirlərini təqdim edir. 1. Qida təhlükəsizliyinə laqey

17 mart
.

DİN əməkdaşlarının maaşları ilə bağlı Nazirlər Kabinetindən QƏRAR

Nazirlər Kabineti "Azərbaycan Respublikası Daxili İşlər Nazirliyinin xüsusi rütbəsi olan əməkdaşlarının, dövlət qulluqçusu olmayan mülki işçilərinin aylıq vəzifə (tarif) maaşlarının və xüsusi rütbəsi olan əməkdaşlarının xüsusi rütbəyə görə maaşlarının məbləğlərinin təsdiq edilməsi haqqında"

17 mart
.

MAXE olmaq istəyənlərin NƏZƏRİNƏ! - Bu ünvana yaxınlaşın

Müdafiə Nazirliyi müddətdən artıq həqiqi hərbi xidmətə qəbul elan edib. Bu barədə nazirlik məlumat yayıb. Sənəd qəbulu cari ilin 30 aprel tarixinədək baş tutacaq. "Sənəd qəbulu 18 mart - 30 aprel tarixlərində (bayram və qeyri-iş günləri daxil) elektron qaydada, həmçinin 1 aprel - 30 aprel tarixlərind

18 mart
.

MM "TDT-yə üzv dövlətlərin hökumətləri arasında rəqəmsal iqtisadiyyat üzrə tərəfdaşlıq Sazişi"i təsdiqləyib

Milli Məclis "Türk Dövlətləri Təşkilatına üzv dövlətlərin hökumətləri arasında rəqəmsal iqtisadiyyat üzrə tərəfdaşlıq Sazişi"nin təsdiqi haqqında qanun layihəsini qəbul edib. xəbər verir ki, layihə parlamentin bugünkü plenar iclasında müzakirə olunub. Layihə səsverməyə çıxarılaraq bir oxunuşd

18 mart
.

6 rəqəmi ona uğur gətirdi - Lotereyada 50.000 manat qazandı

"Azərlotereya"nın "Beşdə 5" tirajlı lotereyasında 50.010 manat qazanmış şanslı qalib Bakı sakini Nəzəralı Vəliyev qazandığı böyük uduşu və yaşadığı həyəcanlı anları izləyicilərlə bölüşüb. Fevralın 19-da həyatını dəyişən Nəzəralı Vəliyev uzun illər lotereya oynasa da, heç vaxt bel

18 mart
.

Qusarda vətəndaşlara VAXTI KEÇMİŞ dərmanlar verilir? - YENİLƏNİB

Qusar Rayon Mərkəzi Xəstəxanasında xəstələrə vaxtı keçmiş dərmanların verilməsi iddiası ilə bağlı sözügedən xəstəxanadan açıqlama verilib. Bu barədə -a açıqlama verən sözügedən xəstəxananın əməkdaşı bildirib ki, həmin iddialar araşdırılmayıb:. "Biz o barədə indi eşitmişik, hələ araşdırmamışıq. He

18 mart
.

MM Qarabağda iqtisadi fəaliyyət üçün vergi-rüsumdan azadetmə sənədinin icazələr siyahısına salınmasını təsdiqləyib

Azərbaycanın işğaldan azad edilmiş ərazilərindəki iqtisadi fəaliyyət sahələri və mal nomenklaturaları üzrə texnikanın, texnoloji avadanlıqların və qurğuların, habelə xammal və materialların idxalının 2033-cü ilə qədər əlavə dəyər vergisindən (ƏDV) və gömrük rüsumlarından azad edilməsi ilə bağlı təsdiqedic

18 mart