Qar necə yaranır və hansı növ qar dənəcikləri var?

Qar dənəciklərinin əmələ gəlməsi bu fenomenin bir çox sirlərini açmağa imkan verən müxtəlif maraqlı fiziki proseslərə əsaslanır.

Qar buludlardan düşən buz kristallarından ibarət təbiət hadisəsidir. Hər qar yağışı, qar kristallarını inanılmaz dərəcədə müxtəlif edən temperatur, rütubət və hava təzyiqi kimi fiziki şərtlərin unikal birləşməsidir.

Sonxeber.az qarın necə əmələ gəldiyini və hansı növ qar dənələrinin olduğunu təqdim edir.

Temperatur 0 °C-dən aşağı düşəndə buludlarda qar əmələ gəlməsi başlayır. Bu prosesin əsas mərhələləri aşağıdakılardır. Bir qar dənəciyi mikroskopik hissəcik ətrafında böyüməyə başlayır - məsələn, kristallaşma nüvəsi kimi çıxış edən bir toz zərrəsi və ya bir damla duz. Sıfırdan aşağı temperaturda su buxarı kiçik buz kristallarını əmələ gətirərək donmağa başlayır.

Onların daha da böyüməsi səthində kondensasiya olunan su buxarının hesabına baş verir. Toxum kristalları altıbucaqlı forma alır, çünki bərk vəziyyətdə olan su molekulları altıbucaqlı (altı tərəfli) qəfəsdə düzülür.

Atmosferdəki şəraitdən (temperatur və rütubət) asılı olaraq kristallar tədricən müxtəlif formalar alır: iynələr, lövhələr, sütunlar və ya budaqlanmış fiqurlar.

Qar dənəciyi hava müqavimətini dəf edəcək qədər ağırlaşdıqda, cazibə qüvvəsinin təsiri ilə yerə düşməyə başlayır. Yol boyu digər kristallarla birləşərək mürəkkəb strukturlar yarada bilir.

Qar dənələrinin orta ölçüsü adətən 3 ilə 6 millimetr arasındadır, lakin müəyyən şərtlərdə onlar diametri bir neçə santimetrə çata bilər.

Qar dənələrinin növləri

Qar dənəcikləri inanılmaz müxtəlif növlərdə olur, lakin elm adamları onları bir neçə əsas növə təsnif edir. Qar dənəciklərinin formaları onların əmələ gəldiyi şəraitdən asılıdır.

• Altıguşəli ulduzlar. Bu qar dənəciklərinin ən məşhur və gözəl formasıdır. Onlar mürəkkəb simmetriyaya malikdirlər və təxminən -15 °C temperaturda əmələ gəlirlər.

• Lövhə. Təxminən -2 °C temperaturda əmələ gələn düz və nazik kristallar. Hamar bir səthə və ya kiçik naxışlara malik ola bilərlər.

• İynələr. Uzunsov, iynə kimi formalar. Adətən -5c ətrafında temperaturda görünür.

• Sütunlar. Silindr və ya prizma şəklində kristallar. Onlar təxminən -5 °C temperaturda və aşağı ətraf rütubətində əmələ gəlir.

• Dendritlar. Bunlar çoxlu "budaqları" olan budaqlanmış qar dənəcikləridir. Onlar tez-tez yüksək rütubətdə və -12...-15 °C ətrafında temperaturda əmələ gəlirlər.

Qar dənəciklərinin unikallığı atmosferdə onların əmələ gəlməsi şərtlərinin daim dəyişməsi ilə izah olunur. Temperatur, rütubət və turbulent hava axınları hətta eyni buludda əhəmiyyətli dərəcədə dəyişir. Buna görə də, bu parametrlərin ən kiçik dalğalanmaları kristalın son formasına təsir göstərir.

Qar dənəciklərinin tədqiqi (qar dənəciyi araşdırmaları) təkcə estetika deyil, həm də mühüm elm sahəsidir. Alimlər iqlim dəyişikliyini, atmosfer proseslərini daha yaxşı başa düşmək və hava şəraitini proqnozlaşdırmaq üçün qar dənəciklərini öyrənirlər. Qar kristalları su və buz təbəqələrinin quruluşunu öyrənməyə kömək edir. Yaponiyada isə ölkənin şimal hissəsində, Hokkaydo adasında yerləşən qar dənəciklərinin bütöv bir muzeyi var.

Beləliklə, qar gözəlliyi və elmi mükəmməlliyi birləşdirən heyrətamiz təbiət hadisəsidir. Hər qar dənəciyi təbiətin yaratdığı kiçik şah əsərdir. Qar yağmasını seyr edərək, biz qışın gözəlliyindən həzz almaqla yanaşı, bu möcüzənin altında yatan təbii proseslərin mürəkkəbliyinə heyran ola bilərik. /Lent.az

Telegramda izləyin