Muzasız mümkün deyil: Məşhur yazıçıların "ilham pərisi" kim olub?

Muzasız mümkün deyil: Məşhur yazıçıların "ilham pərisi" kim olub?Yaradıcı adamların həyatında "ilham pərisi"nin xüsusi əhəmiyyəti var. Kiminin düşüncəsində bu, elə doğrudan da, gözəgörünməz, ilahi bir varlıq, kimi üçünsə də adi, sıradan bir insandır - yaradıcı adama sevgi verən, ruh verən bir insan. Yaratdığı həyəcandan yaradıcı qələmini hərəkətə gətirən qüvvədir həm də ilham pərisi. Ona qədim yunan mifologiyasında Muza deyirlər. Mifologiyaya görə onlar Zevs və Mnemosinain Parnasda yaşayan qızları olub, elm, poeziya və incəsənətin tanrıçaları sayılırdılar. Yeri gəlmişkən, "Musiqi" sözü bu sözdən yaranıb. Yazıçı və şairlərin muzası çox vaxt sevdiyi adamlar olub elə. İlahi varlığa, ruha çevrilən həmin adamların verdiyi impulslar hər zaman onların gərəyi olub. Muzasız yaranan əsər cansız, ruhsuz, rəngsiz bir məxluqa bənzəyir. Əlbəttə ki, adı ilham pərisi olan o məchul varlığın əslində kim və ya nə olmasından asılı olmayaraq, onsuz mümkün deyil...

"Kaspi" qəzeti xəbər verir ki, ən lirik rus şairlərindən olan Sergey Yeseninin ilham pərisi balerina Aysedora Dunkan olub. Onlar ilk görüşdən sanki yüz ildir bir yerdə imişlər kimi dolanırdılar. Qəribəsi budur ki, xanım şairdən düz 18 yaş böyük idi. Amma onlar arasındakı əsas fərq yaşları yox, həyata tamamilə fərqli baxışları idi. Aysedora qatı feminist idi. Buna baxmayaraq, evlənmişdilər və onları birləşdirən yaradıcılıq, emosiyalar, hisslər də, elə bir gün onları ayrı saldı. Amma bu sevgidən gözəl şeirlər doğuldu. O şeirlər ki, Yeseninə ilham pərisi – Aysedora yazdırırdı.

Rus ədəbiyyatı "gümüş dövr"ünün ən sevimli şairlərindən Aleksadr Blok alim Dmitri Mendeleyevin qızı Lyuba Mendeleyevanı öz muzası kimi görür, dəhşətli dərəcədə sevirdi. Blok Lyubanın "yox" deyəcəyini düşünərək ona evlilik təklifinə gedəndə cibində məktub qoyub:

"Ölümümdə heç kimi günahlandırmayın...". Amma xoşbəxtlikdən Lyuba Blokun təklifinə razılıq verib. Blok onu dünyalar qədər sevir, bütün gözəl şeirlərini ona həsr edir, bir simvolist kimi onu qəlb dünyasının bələdçisi kimi görürdü. Görmək demişkən, Anna Axmatova isə Lyubanı tamam başqa cür görür və belə yazırdı:

"O, arxa pəncələri üstdə dayanmış begemota oxşayır, daxilən də xoşagəlməz, bədxah və qərəzli idi. Sanki nədənsə sınmışdı... Lakin Blok onda ömrü boyu sevdiyi qadını gördü. Və onu sevirdi..."

Rəssam Marina Basmanova da rus şairi İosif Brodskinin ilham pərisi olub. Bəlkə də dünyada heç kəsə bu qədər şeir həsr olunmayıb, o qədər ki, Brodski Marinaya həsr edib. Ömrünün sonuna qədər – yaradıcılığının ən gözəl çağlarında da, sürgündə olanda da, mühacirətdə olanda da şeirlərinin altında "M.B" inisialları qoydu. Dövrünün ədəbiyyat adamları Marinanı çox həlim xasiyyətli, az danışan, olduqca gözəl və gözlərində qeyri-adi bir parıltı olan qadın kimi qeyd edirdilər. Görünür, elə məhz bu parıltı şairi inanılmaz addımlar atmağa təhrik etmişdi. Dostu Bobışevla Marinanın münasibəti olduğundan xəbər tutandan sonra dövlət tərəfindən təqib olunan Brodski Moskvadan onun üçün daha təhlükəli Peterburqa köçmüşdü. Bunun nəticəsində şair tutuldu, psixi xəstəxanaya düşdü, məhkəmələrdə süründü, sürgün olundu. Amma özünün dediyinə görə, Marina ilə münasibətinin bu cür pozulmasının yanında bütün bunlar heç nə idi. Yaşadığı son dərəcə ağır hadisələrə baxmayaraq, ilham pərisi onu yenə də ruhlandırır, Marinaya yeni-yeni şeirlər həsr edirdi. Sevgisi bitmirdi...

Lev Nikolayeviç Tolstoyun ilham pərisinin yoldaşı Sofya Andreyevna Bersin olub-olmadığını deyə bilmərəm. Amma o qadın, hətta deyərdim ki, etalon həyat yoldaşı, Tolstoy üçün yaradıcılığında əvəzedilməz olub. O, sanki həyatda missiyası bu imiş kimi dünyaya dalbadal uşaq gətirir və Tolstoyun əlyazmalarının üzünü köçürürdü. On üç uşaq doğmağın (onlardan 10-u salamat qalmışdı), yoxsa ərinin bütün əsərlərinin üzünü yazı prosesi zamanı bir neçə dəfə köçürməyin daha rahat olduğunu demək, əlbəttə ki, çətindir. Bütün ömrü boyu ərinin yanında və qulluğunda olan Sofya Bers yaşlı vaxtında onun həyatını cəhənnəmə döndərmişdi. Əslində isə elə hər ikisi bir-birini incidirdi.

Fyodor Mixayloviç Dostoyevskinin həyat yoldaşı Anna Snitkina özündən 20 yaş kiçik idi. Yazıçıya əsərlərini qısa müddətdə yazmaq üçün stenoqraf lazım idi. Dostu, şagirdi olan Annanı ona məsləhət görür. Yazı prosesində onlar bir-birlərinə dəlicəsinə aşiq olur və evlənirlər. Anna Dostoyevskiyə görə çox ağır mərhələlərdən keçsə də, heç vaxt onu atmır, əksinə, həmişə onu sevgi və qayğı ilə əhatə edir, məişət və eləcə də nəşriyyat işlərindən uzaq tutur, daim yazmağa sövq edirdi. Yazıçıya xanımın bu sevgisi, dözümlülüyü, qayğısı həmişə ilham verib, çətin zamanlarda (Dostoyevskinin həyatında belə dövrlər heç də az olmayıb) ruhdan düşməyə imkan verməyib. 35 yaşında dul qalan Anna, Dostoyevskidən sonra heç kimlə ailə qurmur.

Mixail Bulqakovun sevdiyi qadın – həyat yoldaşı Yelena Sergeyevna yazıçıya olan sevgisinə görə generaldan ayrılıb. Və 1932-ci ildən Bulqakovun son nəfəsinə – 1940-cı ilə kimi hər an yanında olub. "Master və Marqarita"dakı Marqarita elə Yelenadır. "Sevgi bizim qarşımıza, qatil yerin dibindən yolun ortasına çıxan kimi çıxdı və hər ikimizi birdən heyran etdi!" – Bulqakov Yelena ilə özünü nəzərdə tuturdu əsərdə. "O, kommunal mətbəxin dəhşətlərindən xəbərsiz idi", - bu da onun haqqındadır. Yelena da Anna Dostoyevskaya və Sofya Tolstaya kimi müəllifin əlyazmalarının üzünü köçürür, hələ üstəlik, onun əvəzinə gündəlik tutur, teatrlarla müqavilə bağlayırdı. O, məşhur "Master və Marqarita" əsərinin 20 ildən sonra təkrar çapına nail ola bilmişdi. Ən çətin zamanlarda yazıçını atıb getmir, onu tək buraxmır. Bulqakov da onu ömrünün sonuna qədər dəhşətli dərəcədə sevir, ilham pərisi bilirdi.

Anton Pavloviç Çexovun qeyri-adi cazibə qüvvəsi vardı. Görünüşündən çox, daxili dünyası qadınları özünə cəlb edirdi. Xüsusən də, danışıq manerasından qarşısındakı insanlar valeh olurdu. Çexov qadın ürəklərinin əsl ovçusu idi. Özünü sevdirməyi, xoşa gəlməyi hər zaman yaxşı bacarırdı. Həyatında olan qadınlar barədə isə kim olmasından asılı olmayaraq, heç vaxt heç kimə danışmırdı. Bu qadınlar onun ilham pərisi, muzası idi. Amma təəssüf ki, onlar yazıçıya nə qədər yaşamaq eşqi versələr də, o, çox yaşamadı. Vərəm xəstəliyindən əziyyət çəkən Çexov ömrünün sonuna yaxın evləndi. Məncə, ona yazıçının muzası demək olmaz heç. Həyat yoldaşı Moskva İncəsənət Teatrının aktrisası Olqa Leonardovna Kipper idi. Çexov ölüm ayağında olanda Kipper teatr səhnəsində ulduz kimi parlayırdı. Bu, sevgi deyildi. Kipper ona ancaq məktub yazır, yanına gəlmir, qayğısını çəkmirdi. Sona yaxın bir balaca insafa gəlir və Yaltada onu ziyarət edir. Artıq sonun yaxınlaşdığını başa düşən aktrisa ərini Badenə aparmaqdan başqa bir şey düşünə bilmir. Orada onun halının pisləşdiyini görən Kipper həkim çağırır. Həkim yazıçının artıq can verdiyini görür və deyir:

"Xəstəyə bir bakal şampan şərabı gətirin". Çexov artıq son nəfəsdə olduğunu anlayır, şərabı içir və deyir: "Fenita la komediya". Bu sözləri dilindən süzülür və o, dünyasını dəyişir.


Sonxeber.az
Telegramda izləyin
Mədəniyyət   Baxılıb: 940   Tarix: 31 iyul 2021  

Şikayətiniz varsa Whatsapp: 051 7028255

Facebookda Paylaş


Oxşar xəbərlər

.

İnsult keçirən Arif Babayevdən XƏBƏR VAR

Oğlu Yaşar Babayev Xalq artisti Arif Babayevin səhhətindən bəhs edib. xəbər verir ki, Y.Babayev MTV-yə açıqlamasında xanəndənin müalicəsinin yaxşı getdiyini deyib. O bildirib ki, atası hazırda Türkiyədə həkim nəzarətindədir:. "Atam yavaş-yavaş sağalır. İki həftəyə Azərbaycana qayıdacaq. İnsult keçirmişdi

16 iyul 2021
.

Vaqif Gərayzadədən ÜZÜCÜ XƏBƏR

Bəstəkar Vaqif Gərayzadə koronavirusa yoluxub. xəbər verir ki, bəstəkar ev şəraitində müalicə olur. V.Gərayzadənin səhhətində ciddi bir şey yoxdur, vəziyyəti yaxşıdır

27 avqust 2021
.

Əmisi evində döyülən, ac qalan, ağır işlər gördürülən Elçin Həmidov

Bu gün mərhum aktyorumuz, əməkdar artist Elçin Həmidovun doğum gündür. xəbər verir ki, bu münasibətlə onun haqqında 10 qeyri-adi faktı təqdim edir. 1. Əmisinin evində də əziyyətli günlər yaşayır, çox çətin uşaqlıq illəri keçirir. Evin ən ağır işlərini ona gördürürlər, doyunca yemək yemirmiş, aclıq çəkirmiş

29 iyun 2021
.

Yaqub Zurufçunun dəfn olunacağı yer AÇIQLANDI

Koronavirusdan vəfat edən Əməkdar artist Yaqub Zurufçunun dəfn olunacağı yer müəyyənləşib. xəbər verir ki, Yaqub Zurufçu bu gün "Qurd qapısı" qəbristanlığında Xalq artistləri Arif Quliyev və Rəmişin məzarları yanında torpağa tapşırılacaq. *. Koronavirusdan vəfat edən Əməkdar artist Yaqub Zurufç

15 sentyabr 2021
.

"Bir qızım məmur, o biri diplomatdır" - Ailəsindən danışdı

"Heç kimin həyatına qarışmıram. Hər kəsin hüququdur həyatını istədiyi kimi yaşasın. Rahat insanam: gözüm toxdur, paxıl deyiləm, borcum yoxdur. Ömrümboyu kredit götürməmişəm. Ayağımı yorğanıma görə uzadıram. Səbrli adam olmuşam. 80 rubl maaşla iki uşaq dolandırdığım vaxt olub". xəbər verir ki

27 iyul 2021
.

"Beyinləriniz cırtdan, ürəyiniz şikəst qalıb" - Yazıcıdan sərt CAVAB

Aktyor Hamza Yazıcı sevgilisi Şenay Forbes ilə istirahətdə olarkən görüntülənib. türk mediasına istinadən xəbər verir ki, aktyor onun və sevgilisi ilə bağlı sosial şəbəkələrdə fotolara yazılan təhqirlərə səssiz qalmayıb. Yazıcı "Ümid edirəm sizin də ailələrinizə bu cür şərhlər yazılar. Bizim canımız

11 iyul 2021
.

XII Qəbələ Musiqi Festivalının rəsmi açılış mərasimində Mehriban Əliyevanın təbrik məktubu oxunub - FOTO

İyulun 31-də Heydər Əliyev Fondunun dəstəyi və təşkilatçılığı, təhsil və mədəniyyət nazirliklərinin, Bakı Musiqi Akademiyasının və "Gilan Holdinq"in dəstəyi ilə keçirilən XII Qəbələ Musiqi Festivalının rəsmi açılış mərasimi olub. APA-ya istinadən xəbər verir ki, tədbirdə əvvəlcə Azərbayca

31 iyul 2021
.

Arif Babayev müalicə üçün Türkiyəyə aparılıb

Azərbaycan Milli Konservatoriyasının Muğam kafedrasının müdiri, Xalq artisti Arif Babayev müalicə üçün Türkiyəyə aparılıb. APA-ya istinadən xəbər verir ki, bu haqda xanəndənin oğlu Yaşar Babayev məlumat verib. O, A.Babayevin iki gün öncə Türkiyəyə yollandığını deyib:. "Bilirsiniz ki, atam ötən i

30 iyun 2021
.

16 ay teatrsız qalan aktyorlardan ETİRAZ: Biz yaşamırıq

Artıq iki ilə yaxındır ki, pandemiya ilə əlaqədar bir çox məkanlar, mədəniyyət ocaqları, eləcə də teatrların fəaliyyəti dayandırılıb. Bu müddət ərzində isə bir çox teatrların əməkdaşları işsiz qalıblar. Sənət adamlarından kimi sosial şəbəkədə etirazını bildirib, kimi Operativ Qərargaha səslənib. Sonxeber.azxəbə

25 avqust 2021