İranı Türkiyəyə yaxınlaşdıran əsas faktorlar hansılardır?

İranı Türkiyəyə yaxınlaşdıran əsas faktorlar hansılardır?İkinci Qarabağ müharibəsi regionda geosiyasi durumu dəyişməklə yanaşı, bölgədə yeni siyasi reallıqlar ortaya qoyub. Ənənəvi oyunçular sıxışdırılıb çıxarıldı, onları isə daha güclü, bölgənin problemlərinin həllində maraqlı olan dövlətlər əvəzlədi. Bu sırada qardaş Türkiyəni xüsusi qeyd etmək olar. Təəssüf ki, bu sözləri illər uzunu təcavüzkar Ermənistana "gözün üstündə qaşın var" deməyən, onunla əməkdaşlıq edən İran haqqında demək mümkün deyil. Rəsmi Tehran hərbi əməliyyatlar başlayan ilk gündən ikibaşlı bəyanatlarla çıxış etdi, hətta ikitərəfli münasibətlərə xələl gətirən addımlar atmaqdan da çəkinmədi.

Mövzu ilə bağlı "Kaspi" qəzeti məqalə dərc edib.

Bu fonda İranın Türkiyə ilə də münasibətləri diqqət çəkir. İran, bəlli olduğu kimi, illər uzunu Türkiyənin regional və beynəlxalq aləmdə artan nüfuzunu qıcıqla qarşılayıb. Amma Türkiyənin geosiyasi çəkisinin artması, İran hakimiyyətini də ritorikanı bir kənara qoyub münasibətlər qurmağa sövq edib. Bu, daha çox İstanbulda keçirilən Türk Dövlətləri Sammitindən sonra özünü büruzə verməyə başlayıb. Sözsüz ki, İranı türk dünyasına yaxınlaşmağa məcbur edən əsas faktorlardan biri Amerika amilidir. ABŞ başda olmaqla, Qərb ölkələrinin rəsmi Tehrana artan təzyiqi göz önündədir. Əslində, İran Türkiyə ilə əlaqələrini genişləndirməyə məcburdur, başqa alternativi yoxdur. Bunun bir neçə səbəbi var. Birincisi, İran ABŞ-ın sanksiyasından qurtulmaq istəyir. Vaşinqton İrana qarşı tətbiq etdiyi sanksiyalar vasitəsilə bu ölkənin iqtisadi imkanlarını məhdudlaşdırmağa çalışır. Ona görə də, İran qonşu Türkmənistan, Azərbaycan və Türkiyə ilə iqtisadi əlaqələri genişləndirmək məcburiyyətindədir.

Ən önəmli olan Azərbaycanın mövqeyidir. Məsələn, İrana heç bir dövlət yatırım qoymadığı halda, Azərbaycan bu ölkəyə 500 milyon dollar investisiya qoyub ki, Astara-Rəşt dəmir yolu qısa zamanda tikilsin.

Türkiyə və İran münasibətlərinə gəldikdə, artıq iki ölkə arasında yeni mərhələ hiss olunmaqdadır. Tərəflər arasında əzələ nümayişindən sonra son vaxtlar gərginliyin azaldıldığı hiss olunur. Türkiyə və İran XİN rəhbərləri BMT Baş Assambleyası çərçivəsində görüşdükdən sonra bu günlərdə Tehranda danışıqlar davam etdirilib.

Önəmli olan odur ki, iki ölkə hərtərəfli əməkdaşlıq barədə razılaşmanın hazırlanması ilə məşğuldur. Türkiyə Xarici işlər naziri Mövlud Çavuşoğlunun İran səfərinin yekunu zamanı buna toxunulub. Prezident İbrahim Rəisi görüş zamanı terrorizm və mütəşəkkil cinayətlərlə mübarizədə Tehran-Ankara əməkdaşlığının alına biləcəyini söyləyib. İran və Türkiyənin əlaqələri mövcud səviyyədən çoxistiqamətli əməkdaşlığa yüksəltməyə hazır olduğunu dilə gətirən Rəisi, uzunmüddətli müqavilələrin hazırlanması ilə ikitərəfli münasibətləri beynəlxalq səviyyədə inkişaf etdirə biləcəklərini söyləyərək deyib:

"İranla Türkiyə arasında yaxın əlaqələr bölgədə barış və sabitliyə xidmət edəcək".

İran bəyan edib ki, iki ölkə arasında regional əməkdaşlıq qlobal əməkdaşlığa çevrilməlidir. İran hər sahədə əməkdaşlıq səviyyəsini yüksəltməyə hazır olduğunu dilə gətirib. Ən əsası, o da bildirilib ki, İran Türkiyə və Azərbaycanla qonşuluqdan başqa, dərin inanc və mədəni bağlara malikdir. Yekun isə belə olub ki, Ankara anti-İran sanksiyaları məsələsində Tehranı dəstəkləyir. İkincisi, Türkiyə və İran İŞİD-ə qarşı birgə mübarizə aparmaq istəyir. Üçüncüsü, Türkiyə Əfqanıstanda sabitlik naminə İranla birgə işləməyə hazırdır. Dördüncüsü, İran və Türkiyə Rusiyanın iştirakı ilə Astana formatı çərçivəsində Suriyadakı münaqişənin həlli istiqamətində əməkdaşlığı davam etdirir. Ayrı bir məqam isə Transqafqazdakı münasibətlərdir. Çavuşoğlu Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın regionda ticarətin inkişafı üçün təklif etdiyi "3+3" formatında İranın iştirakında ölkəsinin maraqlı olduğunu açıqlayıb.

Beləliklə, Ankara açıq şəkildə bildirir ki, bu layihələr Tehranın əleyhinə deyil, xeyrinədir. Əlaqələrin normallaşması və təkmilləşdirilməsi prosesi taktiki gediş deyil, strateji addımdır. O da vurğulanır ki, Çavuşoğlunun səfəri yalnız daha yüksək səviyyədə danışıqlara hazırlıq xarakteri daşıyıb. Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan tezliklə İslam Respublikasına gələcək və orada iranlı həmkarları ilə əməkdaşlıq üçün yol xəritəsi imzalayacaq.

Rusiya Elmlər Akademiyasının Şərqşünaslıq İnstitutunun Türkiyə sektorunun elmi işçisi Amil Hacıyev qeyd edir ki, Ankara və Tehranın bir çox ortaq maraqları var.

"Türkiyənin İranla çoxlu təmas nöqtələri - birgə səylərlə həll edilməli olan məsələlər var. Bura Əfqanıstan, Pakistan, Azərbaycan və Ermənistan, Suriya, Yaxın Şərq məsələlərinin nizamlanması daxildir. "Yol xəritəsi"nə enerji sahəsində əməkdaşlığın artırılması, kürd separatizmi ilə mübarizədə birgə səylər və Suriya nizamlanması istiqamətində gələcək addımlar da daxildir", - deyə ekspert "Vestnik Kavkaza"ya müsahibəsində bildirib. Eyni zamanda, Hacıyev geosiyasi ziddiyyətlərə görə tamhüquqlu tərəfdaşlığa şübhə ilə yanaşır.

"Türkiyə və İran genişmiqyaslı qarşılıqlı fəaliyyətə hazırdırmı? Bir çox ziddiyyətlər var, bu ölkələr regionda tarixi rəqiblərdir. Amma təsir dairələrini yenidən bölüşdürmək üçün bu iki ölkənin səyləri yetərli deyil - üçüncü ölkələri cəlb etmək lazımdır. İki ölkə ümumi baxış və maraqların olduğu məsələlərdə cəhdlər edəcək, lakin mən düşünmürəm ki, bu addımlar İran və Çin, yaxud İran və Rusiya nümunəsi əsasında tam formatlı qarşılıqlı fəaliyyətə gətirib çıxaracaq", - deyə ekspert vurğulayıb. "3+3" layihəsinə gəlincə, o deyib ki, İran üçün region formatından kənarda qalmaqdansa, yeni iqtisadi marşrutlarda iştirak etmək daha sərfəlidir.

Sonda isə vurğulayıb ki, İran-Türkiyə danışıqlarının nəticəsindən asılı olmayaraq, demək olar ki, Ankara xarici siyasətdə ciddi dönüş edir. Ən əsası isə son illərdə çox çətin münasibətlərdə olduğu qonşuları ilə yeni əlaqələr qurur. Və burada təkcə İranı deyil, Misir və BƏƏ-ni qeyd etmək yerinə düşər.


Sonxeber.az Telegramda izləyin instagramda izləyin
Siyasət   Baxılıb: 1083   Tarix: 20 noyabr 2021  

Şikayətiniz varsa Whatsapp: 051 7028255

Facebookda Paylaş


Oxşar xəbərlər

.

İran Qarabağa yenə qanunsuz yük daşıyır - VİDEO

Cari ilin avqustunda Azərbaycan tərəfi İrana məxsus yük maşınlarının rəsmi Bakının icazəsi olmadan Rusiya sülhməramlılarının müvəqqəti məsuliyyət zonasına qanunsuz keçməsi barədə məlumat əldə etmişdi. Belə ki, 11 iyul-8 avqust tarixlərində İrana məxsus 35 maşın ( 4 yük maşını, 31 yanacaq tankeri) 7

11 sentyabr 2021
.

Ərdoğan Azərbaycanın yeni səfiri ilə görüşəcək

Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan Azərbaycanın bu ölkəyə yeni təyin olunmuş fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Rəşad Məmmədovun etimadnaməsini qəbul edəcək. Türkiyə Prezident Administrasiyasının rəsmi saytında bu barədə məlumat dərc olunub. Təqdimat mərasimi Türkiyə Prezident Sarayında yerli vaxtl

9 sentyabr 2021
.

Bakının erməni-bolşevik işğalçılarından azad edilməsindən 103 il ötür

Bakının işğalçı erməni-bolşevik birləşmələrindən azad olunduğu gündən 103 il keçir. xatırladır ki, 1918-ci ilin martından başlayaraq erməni-bolşevik birləşmələri azərbaycanlıların etnik təmizləməsinə başlayır. Bu zaman Qafqaz İslam Ordusu Nuru Paşanın komandanlığı ilə Azərbaycanın xilasına gəlir. Qafqa

15 sentyabr 2021
.

"15 qəpiklə heç kim kasıblamaz" - Deputatdan bahalaşmaya reaksiya

"Hazırda ölkə iqtisadi cəhətdən ciddi bir dövrünü yaşayır. Həm COVID-19 pandemiyası, həm də Vətən müharibəsi ilə əlaqədar olaraq xərclərimiz çoxdur. Həmçinin dövlət son illər hərbiyə də olduqca çox vəsait ayırır. Doğrudur, Azərbaycan kifayət qədər iqtisadi gücə malikdir, amma bizim ABŞ-da olduğ

15 sentyabr 2021
.

Paşinyan Azərbaycan kəndlərinin adlarını çəkməsinin səbəbini AÇIQLADI

Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan Zəngəzurdakı vəziyyəti təsvir etmək üçün Azərbaycan toponimlərindən istifadə etməsindən danışıb. "Bu, sadə bir səbəbdən edildi. Ona görə ki, Ermənistan Respublikasının vətəndaşları bu nöqtələrin ölkəmizin və ya Sovet Ermənistanının ərazisində olmadığını, İrəvanı

15 sentyabr 2021
.

Yeni "Taliban" hökumətində kimlər olacaq? - ARAŞDIRMA

Avqustun 15-də "Taliban"ın Əfqanıstanda nəzarəti ələ keçirməsindən sonra bütün gözlər yeni hökumətin necə qurulacağına yönəldi. Euronews-a istinadən xəbər verir ki, "Taliban" mənbələrindən əldə edilən məlumata görə, Şeyx əl-Hadis Məvləvi Abdulhakim Sahib Əmir əl-Muminun (Möminləri

4 sentyabr 2021
.

Azərbaycan və Türkiyə birgə hərbi layihəyə start verib

Azərbaycan Ordusuna dəstək məqsədilə Ermənistan işğalından azad edilən bölgələrdə mina axtarışı və zərərsizləşdirilməsi fəaliyyətləri davam edir. xəbər verir ki, bu barədə Türkiyə Müdafiə Nazirliyinin təşkil etdiyi mətbuat konfransında bildirilib. Qurum rəsmisinin sözlərinə görə, ölkənin Silahlı Qüvvələr

5 sentyabr 2021
.

Fəxrəddin Altun: "Dezinformasiyaya qarşı ümumi mübarizədə strateji proses aparılmalıdır"

Türkiyə Prezident Administrasiyasının Kommunikasiya İdarəsinin rəhbəri Fəxrəddin Altun "Həqiqət Sonrası Bir Dövrdə Milli Təhlükəsizlik Təhdidi Olaraq Dezinformasiya və Manipulyasiya Siyasəti" adlı məqaləsində "Dezinformasiyaya qarşı ümumi mübarizədə qısa, orta və uzunmüddətli stratej

11 sentyabr 2021
.

Sahibə Qafarova Avstriyaya gedir

Milli Məclisin Sədri Sahibə Qafarova Parlament Sədrlərinin V Ümumdünya Konfransında iştirak etmək üçün sentyabrın 5-də Avstriyanın paytaxtı Vyana şəhərinə işgüzar səfər edəcək. Milli Məclisin Mətbuat və ictimaiyyətlə əlaqələr şöbəsindən -a verilən məlumata görə, Parlamentlərarası İttifaqın, Avstriy

4 sentyabr 2021