Üzeyir Hacıbəylinin anadan olmasından 137 il ötür

Üzeyir Hacıbəylinin anadan olmasından 137 il ötürDahi Azərbaycan bəstəkarı Üzeyir Hacıbəylinin anadan olmasından 137 il ötür.

Sonxeber.az Kult.az-a istinadla xəbər verir ki, Üzeyir Hacıbəyli 1885-ci il sentyabrın 18-də dünyaya göz açıb.

Bu tarix ölkəmizdə Milli Musiqi Günü kimi qeyd olunur və 2009-cu ildən başlayaraq Ü.Hacıbəyliyə həsr olunmuş Beynəlxalq Musiqi Festivalı keçirilir. Lakin Ermənistanın silahlı qüvvələrinin sentyabrın 12-si gecə və 13-ü səhər saatlarında Azərbaycanla dövlət sərhədinin Daşkəsən, Kəlbəcər, Laçın və Zəngilan istiqamətlərində genişmiqyaslı təxribat törətməsi nəticəsində 50 hərbçimizin şəhid olması ilə əlaqədar Milli Musiqi Günü ilə bağlı, habelə digər tədbirlər təxirə salınıb.

Üzeyir Hacıbəyli bəstəkar, alim, yazıçı, publisist, ictimai və siyasi xadim kimi çoxşaxəli fəaliyyəti ilə yanaşı, Şərqdə ilk operanın banisi kimi tanınan sənətkardır. Məhz onun fədakar əməyi sayəsində Azərbaycan milli opera sənətinin tarixi 113 il bundan öncə tamaşaya qoyulan "Leyli və Məcnun" operası ilə başlanıb. Operanın ilk dirijoru Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev, rejissoru Hüseyn Ərəblinski olub. Məcnun rolunda ölməz sənətkar Hüseynqulu Sarabski, Leyli rolunda isə aşpaz şagirdi Əbdürrəhim Fərəcov çıxış ediblər. İlk tamaşa 1908-ci il yanvarın 12-də (25-də) Bakıda Hacı Zeynalabdin Tağıyevin teatrında oynanılıb.

Dahi Azərbaycan şairi Məhəmməd Füzulinin eyniadlı poeması əsasında hazırlanmış "Leyli və Məcnun" yalnız Azərbaycanın deyil, həm də Şərqin ilk operasıdır. Qoca Şərqin opera tarixi məhz bu gündən başlanıb. İlk operanın uğurlarından ruhlanan Üzeyir bəy bir-birinin ardınca "Şeyx Sənan" (1909), "Rüstəm və Söhrab" (1910), "Şah Abbas və Xurşidbanu", "Əsli və Kərəm" (1912), "Harun və Leyla" (1915) kimi milli operalar yazıb.

Üzeyir Hacıbəyli yaradıcılığının zirvəsi "Koroğlu" operasıdır. "Koroğlu" təkcə Azərbaycan mədəniyyətində deyil, dünya operalarının sırasında əzəmətlə dayanan parlaq nümunələrdən biridir. "Koroğlu" operası Moskva tamaşaçılarını da məftun edib. Taleyi uğurlu gətirmiş bu nəhəng əsər keçmiş sovet respublikalarının opera və balet teatrlarında dəfələrlə göstərilib.

Üzeyir Hacıbəylinin "Füruzə" adlı yarımçıq qalmış bir operası da olub. Xalq rəvayətləri əsasında hazırlanan bu operanın musiqi parçaları arasında "Füruzə"nin ariyası xüsusilə diqqətəlayiqdir. Bəlkə elə buna görədir ki, opera yarımçıq qalsa da, ariya uzun illər müğənnilər tərəfindən məharətlə ifa edilib.

Şərqdə ilk operetta janrının yaranması da Üzeyir Hacıbəylinin adı ilə bağlıdır. Dahi bəstəkarın ilk musiqili komediyası üç pərdədən ibarət "Ər və arvad"dır. Bu əsər Azərbaycanda musiqili komediyanın ilk nümunəsidir. Əsərin ilk tamaşası 1910-cu ildə olub. Rollarda H.Sarabski (Mərcan bəy), Ə.Ağdamski (Minnət xanım) və başqaları çıxış ediblər.

Müəllifin ikinci musiqili komediyası "O olmasın, bu olsun"dur. Əsərin ilk tamaşası 1911-ci ilin aprelində Bakıda olub. Sonralar musiqili komediya müxtəlif dillərə tərcümə olunaraq səhnələşdirilib.

Ölməz sənətkarın üçüncü və sonuncu musiqili komediyası "Arşın mal alan"dır. Bu operetta 70-ə yaxın xarici dilə tərcümə edilib, 100-dən çox teatrın səhnəsində oynanılıb. "Arşın mal alan" beş dəfə ekranlaşdırılıb, dəfələrlə qrammofon valına yazılıb. Bu musiqili komediya əsasında ilk bədii film 1916-cı ildə çəkilib. Bu, səssiz film olub.

Üzeyir Hacıbəylinin ədəbi irsi də çox zəngin və qiymətlidir. Bütün ömrü boyu Azərbaycan mədəniyyətinə, musiqisinə xidmət edən bu unudulmaz şəxsiyyət 300-dən çox xalq mahnısını nota salıb, marş, kantata, fantaziya, mahnı və romanslar, kamera və xor əsərləri yazıb. Maraqlıdır ki, həm Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin, həm də sovet Azərbaycanının himnləri dahi sənətkara məxsus olub. Müstəqilliyimizi qazandıqdan sonra xalqımıza azadlıq şərafəti çatdıran ilk himni biz bu gün yenə də məhəbbətlə səsləndiririk.

Üzeyir Hacıbəyli təkcə musiqi bəstələmirdi, həm də xalq musiqisinin nəzəri əsaslarını gələcək nəslə çatdırmaq üçün müxtəlif vəsaitlər hazırlayırdı. 1945-ci ildə nəşr edilmiş "Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları" adlı elmi əsəri Üzeyir Hacıbəylinin musiqişünas-alim olaraq mükəmməl fəaliyyətinin yadigarı kimi bu gün də musiqi dərsliyi kimi istifadə edilir. Bütün ömrü boyu Azərbaycan mədəniyyətinə, musiqisinə xidmət edən bu unudulmaz şəxsiyyət 300-dən çox xalq mahnısını nota salaraq, marş, kantata, fantaziya, mahnı və romanslar, kamera və xor əsərləri yazıb, yaradıb.

O, Azərbaycan musiqisində köklü dönüş yaratmış əsl dahidir. Bu gün adını çox iftixarla qeyd etdiyimiz Üzeyir Hacıbəyli Azərbaycan musiqi mədəniyyəti tarixində yeni gəlişmə yollarının və milli bəstəkarlıq məktəbinin özülünü qoymaqla yanaşı, Azərbaycan musiqisi tarixində ilk opera, ilk musiqili komediya və bir sıra digər janrlarda ilk nümunələrin yaradıcısı kimi xatırlanır. Onun işıqlı xatirəsi xalqının qəlbində əbədi olaraq daim yaşayacaq.


Sonxeber.az
Telegramda izləyin
Mədəniyyət   Baxılıb: 1456   Tarix: 18 sentyabr 2022  

Şikayətiniz varsa Whatsapp: 051 7028255

Facebookda Paylaş


Oxşar xəbərlər

.

"Mənim "Mavi işığ"ımın qəhrəmanları şirin kökələrdir" - Nuray Nəzərova

Ədəbiyyatın ən saf, təmənnasız, bir o qədər də məsuliyyətli sahəsi uşaq ədəbiyyatıdır. Çünki, ədəbiyyatın məhz bu istiqaməti ilə məşğul olan yazarların üzərinə daha böyük yük düşür. Bu məsuliyyətli işlə məşğul olan yazıçılardan biri də Nuray Nəzərovadır. Ötən günlərdə gənc yazar Nuray Nəzərovanın il

29 noyabr
.

Dünya liderləri Bakıda onları izlədilər - Video - Fotolar

Məlum olduğu kimi, bu gün Bakıda BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyasının Tərəflər Konfransının 29-cu sessiyasının (COP29) Liderlər Sammitinin açılış mərasimi keçirilib. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Liderlər Sammitinin açılış mərasimində nitq söyləyib. Daha sonra tədbirin mədəni proqramla

12 noyabr
.

Başına müsibətlər gələn, 35 yaşında ölən aktyorun faciəvi həyat yolu

1972-ci ildə Şamil Mahmudbəyovun lentə aldığı "Həyat bizi sınayır" filmi gənclərin ən sevimli filmlərindən idi. Şahmar Ələkbərov, Amaliya Pənahova, Eldəniz Zeynalov, Xuraman Qasımova kimi məhşurların rol oynadığı film yazıçı Vidadi Babanlının eyniadlı povesti əsasında ekranlaşdırılmışdır. Filmi

2 noyabr
.

Görkəmli şair Hüseyn Cavidin anadan olmasından 142 il ötür

Bu gün şair və dramaturq Hüseyn Cavidin doğum günüdür. Onun anadan olmasından 142 il ötür. Hüseyn Abdulla oğlu Rasizadə 1882-ci ilin bu günü, yəni oktyabrın 24-də doğulub. O Naxçıvanın indiki Kəngərli Rayonunun Şahtaxtı kəndində ruhani ailəsində dünyaya göz açıb. İbtidai təhsilini Naxçıvanda molla məktəbində

24 oktyabr
.

"Vətəndaş A" final edir

İctimai TV-də yayımlanan "Vətəndaş A" serialı final edir. Axşam.az xəbər verir ki, ekran işinin final bölümünün tanıtım çarxı yayımlanıb. Serialın son bölümü dekabrın 7-də efirə gedəcək. Qeyd edək ki, serialın baş prodüseri Sevinc Əliyeva, rejissoru Elvin Rüstəmzadədir. Ekran işində aktyorla

2 dekabr
.

Vəfat edən Xalq artistinin oğlu: "50 il sonra başa düşəcəklər ki, necə böyük sənətkarı itiriblər"

"Atam uzun illər xəstəlikdən əziyyət çəkdi. Təəssüf ki, onu qoruya bilmədik, bu gün dünyasını dəyişdi. Nə edək? Ölüm haqdır". Bunu -a açıqlamasında bu gün vəfat edən Xalq artisti Şahlar Quliyevin oğlu, aktyor Nofəl Şahlaroğlu deyib. "Mən birinci növbədə atamı yox, böyük bir sənətkarı itirdim

26 oktyabr
.

Xalq artisti: "Sən, heç "sənətin qapısı" nədir, onu görməmisən" - VİDEO

Xalq artisti Rasim Balayev sərt açıq açıqlamalar verib. -a istinadən xəbər verir ki, televiziyaların halından gileylənən aktyor efirə nümunəvi insanların çıxmalı olduğunu bildirib. "Toy müğənniləri var ki, böyük sənətdən danışırlar. Sən, heç sənətin qapısı nədir, onu görməmisən. Kimsə toya çağırır

22 noyabr
.

Ümummilli lider Heydər Əliyevin Xalq artistləri ilə arxiv fotosu

Xalq artisti Brilliant Dadaşova sosial şəbəkə hesabında Ulu Öndər Heydər Əliyevlə bağlı paylaşım edib. xəbər verir ki, sənətçi illər əvvəl tədbirlərdən birində ümummilli liderlə çəkilən fotosunu yayımlayıb. İfaçı şəkilə "Hörmət və ehtiramla yad edirik" sözlərini əlavə edib. Fotoda Xalq artistlər

12 dekabr
.

"Efirdə ata olacağım sürprizini edənlər cəzalarını aldılar" - Video

Əməkdar artist İlkin Əhmədov "7 Tamam" proqramında üçüncü övladının dünyaya gələcəyi xəbərini ona süpriz edənlərin cəzalandırıldığını açıqlayıb. "Qafqazinfo" xəbər verir ki, xanəndə bu barədə ARB-də yayımlanan "Həmin Zaur" verilişində bildirib. O qeyd edib ki, bu məsəl

14 noyabr