"Rəisidən sonra İranın növbəti prezidenti kim olacaq?"

"Ayətüllah Xameneinin oğlunun İranın Ali Dini Rəhbəri olmaq şansları azdır..."

Ali Dini Liderlə prezident arasında fərq nədən ibarətdir?..

Rəisinin ölümü İrana və bütövlükdə regiona necə təsir göstərəcək?..

İbrahim Rəisinin həlak olması Yaxın Şərqin ən nüfuzlu ölkələrindən birinin taleyinin necə olacağı barədə məsələni qaldırır.

Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə "Bloomberg" nəşrində dərc edilmiş məqalə müəlifi yazıb.

Onun fikrincə, İranın siyasəti çətin ki, dəyişsin. Aktual problem ayətüllah Xameninin varisinin kim olacağıdır. Çünki Ali Dini Liderin məhz Rəisinin olacağı deyilib.

İran prezidenti İbrahim Rəisinin helikopter qəzası nəticəsində həlak olması dərhal hökumət rəhbərliyində onun varisinin kim olacağı məsələsini qaldırır.

Gözlənilirdi ki, Rəisi İslam Respublikasının 85 yaşlı Ali Dini Liderini əvəz edəcək. İndi onun ölümü Yaxın Şərqin ən nüfuzlu ölkələrindən birinin gələcəyi üçün təsiri olacaq.

Ali Dini Liderlə prezident arasında fərq nədən ibarətdir?

Ali Lider şiyə İslam teologiyasında İranın ali rəhbəridir və ölkənin bütün əsas qərarlarının qəbul edilməsinə cavabdehdir.

Ali Dini Lider vəzifəsi 1979-cu ilin İslam inqilabından sonra yaradılıb və həmçinin dövlət başçısı və Ali Baş Komandandır.

Bu posta istisnasız olaraq kişilər iddia edə bilər. İranda qüvvədə olan qanuna görə, bu vəzifə ayətüllah ranqında olan ən yüksək vəzifəli ilahiyyatçı tuta bilər, hərçənd, Xamenei ilə bağlı bu məqam mühahisəlidir.

İran prezidenti isə icra hakimiyyətinin başçısıdır və dörd ildən bir son dərəcə dəqiq proses nəticəsində seçilir. Prezident hökumətə nəzarət edir, öz siyasi mənşəyi və gücündən asılı olaraq dövlət siyasətinə və iqtisadiyyata ciddi şəkildə təsir göstərə bilər.

İndi nə baş verəcək? İranın Konstitusiyasına görə, prezidentin ölümündən sonra ölkə rəhbərliyini müvəqqəti olaraq vitse-prezident öz üzərinə götürür.

50 gün ərzində o, məhkəmə hakimiyyətinin rəhbəri və parlamentin spikeri ilə birgə yeni prezident seçkilərini təşkil etməlidir.

Müvəqqəti lider, görünür, İran İnqilabı Keçikçiləri Korpusunun sabiq zabiti, İslam Respublikasının aktivlərinə nəzarət edən fondun sabiq rəhbəri Məhəmməd Mohbər olacaq.

Görünür, ictimaiyyətin narahatlığına son qoymaq üçün Xamenei hələ Rəisinin həlak olması rəsmən təsdiqlənmədiyi zaman bu barədə danışıb.

Rəisinin ölümü İrana və bütövlükdə regiona necə təsir göstərəcək?

Rəisinin ölümü, məsələn, Xameneinin varisi kimi bir sıra problemləri üzə çıxarıb. Hazırkı Ali Lider yaşlaşıb və bu məsələ alimləri, məmurları və analitikləri narahat etməyə bilməz.

Prezidentin ölümünün həmçinin İranın Yaxın Şərqin digər dövlətlərlə münasibətləri üçün nəticələri ola bilər. İslam Respublikası bəzi oyuncaq qruplaşmalara dəstək verir, onlardan ən güclüləri İsrailə qarşıdır.

İran İnqilabı Keşikçiləri Korpusu Tehranın düşmənlərinin bu məqamdan istifadə etməməyini izləyəcək.

Rəisi həmçinin İranın Fars körfəzi ölkələri, o cümlədən Səudiyyə Ərəbistanı və Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri ilə münasibətlərin yaxşılaşması ilə məşğul olub, amma yeni liderin prioritetləri başqa ola bilər, hərçənd, Tehranın siyasəti, böyük ehtimalla, dəyişməyəcək.

Ali Dini Lider postuna növbədə olan kimdir?

Mürəkkəb və qeyri-şəffaf quruluşa malik olan İranda Xameneinin varisi məsələsi aşıq şəkildə müzakirə edilmir. Lakin siyasi isteblişmentə yaxın analitik, məmur və alimlər əsas varislər kimi İbrahim Rəisi və Xameneinin oğlu Möctəbini düşünüb.

Prezidentin ölümü sonuncunun qarşısında ali vəzifə postuna yolunu açmış olur, hərçənd, belə təyinat kifayət qədər riskli olacaq.

Keçmişdə İran dəfələrlə irsən keçən rəhbərlik konsepsiyasi ilə bağlı problemlərlə üzləşib.

1979-cu ilin İslam İnqilabının liderləri qəti şəkildə onların devirdikləri monarxiyanı xatırladan istənilən sistemə qarşı çıxış edib.

Möctəbinin populyarlığını da heç kim yoxlamayıb, çünki o, dövlət vəzifələrində deyil və ictimaiyyət qarşısına tez-tez çıxmır.

Legitimlik nöqteyi-nəzərdən Ali Lider hazırkı dini sistemə dəstək verən xalqın tam dəstəyini qazanmalıdır.

Telegramda izləyin

instagramda izləyin